Ponieważ pojęcie "cyfrowe" jest tak szerokie oraz zakorzenione w tak wielu różnych aspektach naszego życia, trudno jest już nadążyć za tym, co oznacza cała ta terminologia - tym bardziej, jeżeli chodzi o wyjaśnienie, czym jest transformacja cyfrowa. Firmy wykorzystują ją do tworzenia i sprzedaży swoich produktów, rządy mówią o "polityce transformacji cyfrowej" i "inteligentnych" społeczeństwach, a my postrzegamy ją jako sposób na robienie wszystkiego szybciej, sprawniej, wydajniej i z większym zyskiem.
Podstawowa terminologia: mapowanie cyfrowego chaosu
Digitalizacja, cyfryzacja czy transformacja cyfrowa? Na czym polega różnica? Najbardziej podstawowymi formami terminologii cyfrowej, często używanymi jako synonimy, są digitalizacja i cyfryzacja.
Digitalizacja odnosi się do procesu technicznego polegającego na przetwarzaniu informacji analogowych i kodowaniu ich w formacie cyfrowym, tak aby komputery mogły przechowywać, przetwarzać i przesyłać te informacje. Przykładem digitalizacji jest przekształcenie tekstu napisanego odręcznie lub na maszynie do pisania w formę cyfrową poprzez jego zeskanowanie.
Z drugiej strony, cyfryzacja jest pojęciem szerszym. Jest to proces, który ma na celu zmianę sposobu wykonywania pracy oraz przekształcenie sposobu, w jaki jednostki i firmy komunikują się i współdziałają, wykraczający poza wdrażanie zdigitalizowanych danych i technologii cyfrowych.
Ponieważ transformacja cyfrowa wygląda inaczej w każdym sektorze i dla każdego człowieka, trudno jest wskazać definicję, która miałaby zastosowanie do wszystkich.
Ogólnie rzecz biorąc, transformacja cyfrowa odnosi się do integracji technologii cyfrowych we wszystkich obszarach działalności, co skutkuje fundamentalnymi zmianami w sposobie, w jaki wykonujemy te działania oraz w sposobie, w jaki są stanowią one korzyści zarówno dla nas, jak i dla całego społeczeństwa. W tym rozumieniu transformacja cyfrowa to znacznie więcej niż tylko automatyzacja; to zmiana oraz sposób, w jaki technologia zmieni nawyki, zachowania i życia. Przenika ona przez wszelkie granice: polityczne, ekonomiczne, społeczne, technologiczne, teologiczne, psychologiczne, prawne i środowiskowe oraz wiele innych.
Czynniki sprzyjające transformacji cyfrowej
1) Kreatywność
Możesz wierzyć lub nie, ale kluczowym czynnikiem napędzającym transformację cyfrową jest jedna kluczowa cecha ludzka - kreatywność. To nasza zdolność do tworzenia lub rozpoznawania pomysłów i alternatyw w celu rozwiązania problemów lub zaspokojenia konkretnych potrzeb, w połączeniu z możliwościami oferowanymi przez technologię w zakresie rozwiązywania problemów, zmiany lub uzyskania nowych perspektyw, prowadzi do nowych zastosowań i sposobów wykorzystania technologii we wszystkich dziedzinach naszego życia, co ostatecznie prowadzi do głębokiej transformacji danej dyscypliny.
Mówiąc o transformacji cyfrowej, musimy zatem rozważyć szerszą perspektywę. Leży ona na przecięciu technologii i kreatywności w wykorzystaniu transformacji cyfrowej w nowych lub innych niż zwykle kontekstach, w połączeniu z akceptacją i szerokim przyjęciem tych technologii ze względu na ich liczne korzyści, co ostatecznie prowadzi do zmienionych lub całkowicie nowych zachowań.
2) Różnorodność
Podążając tym tropem dochodzimy do kolejnego czynnika sprzyjającego transformacji cyfrowej, jakim jest różnorodność. Z jednej strony mówimy o różnorodności metod i narzędzi wykorzystywanych przy wsparciu technologii cyfrowych, a z drugiej o różnorodności zarówno tych, którzy te narzędzia projektują, jak i tych, dla których są one projektowane. Bierze się to z faktu, że transformacja cyfrowa to tak na prawdę przede wszystkim zmiana kulturowa.
W swojej istocie technologia jest wysoce zorientowana na ludzi, co oznacza, że została zaprojektowana, aby służyć ludziom, z ich różnymi potrzebami i preferencjami, a zatem rozwija się dzięki wkładowi z tak wielu różnych perspektyw, jak to tylko możliwe. Idąc o jeszcze dalej, koncepcja inkluzji wykorzystuje różnorodność we wszystkich jej formach - wiek, rasa, pochodzenie etniczne, płeć, seksualność, religia, pochodzenie społeczno-ekonomiczne i osobowość - i dąży do włączenia tej różnorodności na wszystkich etapach tworzenia technologii. Ludzie ufają organizacjom, które potrafią wykazać, że ich rozumieją, przewidują ich potrzeby i wprowadzają innowacje w sposób idealnie do nich dostosowany.
Różnorodność ma znaczenie dla nas wszystkich
Argumenty przemawiające za tym, dlaczego różnorodność ma znaczenie dla sposobu, w jaki rozwijana jest technologia, zostały wyeksponowane w przemyśle motoryzacyjnym. Pomimo ogromnego postępu w technologii bezpieczeństwa drogowego, badanie opublikowane w 2019 r. przez Uniwersytet Wirginii (the University of Virginia) wykazało, że kobiety są o 73% bardziej narażone na poważne obrażenia lub śmierć podczas wypadku samochodowego niż mężczyźni. Wynika to częściowo z faktu, że manekin zderzeniowy - używany jako standard przez międzynarodowe agencje bezpieczeństwa i wszystkie firmy samochodowe - został zaprojektowany na podstawie przeciętnego mężczyzny w zakresie testowanego wzrostu, wagi i budowy ciała.
Badacze twierdzą, że kobiety są bardziej podatne na obrażenia podczas wypadków samochodowych ze względu na różnice w budowie kości i mięśni, umiejscowienie głowy i pasów bezpieczeństwa, a także ich niższą posturę i preferowaną przez nie pozycję podczas siedzenia. Nie wystarczy samo zmniejszenie wymiarów manekina wzorowanego na mężczyźnie. Istnieją istotne różnice fizjologiczne pomiędzy kobietami i mężczyznami, które powodują, że reagują oni inaczej podczas wypadku samochodowego. Dlatego tak ważne jest uwzględnienie tych różnic biomechanicznych i materiałowych podczas projektowania manekinów do testów zderzeniowych.
3) Kompetencja cyfrowa
Ponadto transformacja cyfrowa nie byłaby możliwa, gdyby ludzie nie posiadali umiejętności korzystania z technologii informacyjnych i komunikacyjnych potrzebnych do rozumienia i rozwijania się w kulturach cyfrowych. Ogólnie określa się to mianem kompetencji cyfrowych (umiejętności korzystania z technologii cyfrowych).
Kompetencje cyfrowe mają kluczowe znaczenie, ponieważ pomagają zrozumieć szybko zmieniający się świat technologii, który daje nam dostęp do ogromnych ilości informacji, ale który jest często napędzany przez działania komercyjne i który z wielu powodów może być niezrozumiały.
Jak wiele pojęć związanych ze sferą cyfrową, kompetencja cyfrowa jest pojęciem dość szerokim i ewoluuje tak szybko, jak same technologie cyfrowe. Można powiedzieć, że kompetencja cyfrowa to coś więcej niż wiedza technologiczna; obejmuje ona szereg etycznych, społecznych i refleksyjnych praktyk, które są częścią pracy, nauki, wypoczynku i życia codziennego.
Cyfrowy tubylec czy cyfrowy imigrant: kim jesteś?
Być może słyszałeś o "cyfrowych tubylcach", czyli młodym pokoleniu, które dorastało używając smartfonów, tabletów lub komputerów i swobodnie porusza się w świecie technologii. A co z pozostałymi? Ci, którzy urodzili się przed upowszechnieniem technologii cyfrowej i nie są " native speakerami" technologii, są określani jako "cyfrowi imigranci".
Te dwie kategorie są używane do ogólnego opisu postaw obu grup wobec technologii cyfrowych, przy czym cyfrowi tubylcy są bardziej swobodnymi i aktywnymi użytkownikami technologii, podczas gdy cyfrowi imigranci są uważani za mniej entuzjastycznych użytkowników.
Jednakże, podczas gdy istnieje wiele innych czynników, które wpływają na postawę danej osoby wobec technologii, możemy z całą pewnością stwierdzić, że właśnie te różnice w podejściu do technologii mają korzystny wpływ na sposób, w jaki technologia jest kształtowana. Istnieje możliwość uczenia się od siebie nawzajem. Współpraca jest kluczowa, ponieważ to cyfrowi imigranci wymyślili wiele technologii, a cyfrowi tubylcy są tymi, którzy płynnie się nimi posługują. Różnorodność osób o odmiennych umiejętnościach i doświadczeniach jest kluczowa dla ulepszania technologii!
Przepaść cyfrowa
Jednak nie wszyscy są w stanie w pełni korzystać z zalet społeczeństwa cyfrowego, ponieważ niektórzy nie mają dostępu do nowoczesnych technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT). Zjawisko to nazywane jest "przepaścią cyfrową" i choć początkowo odnosiło się jedynie do kwestii dostępu do Internetu - kto jest podłączony do Internetu, a kto nie - termin ten rozszerzył swoje znaczenie na przepaść w korzystaniu z technologii (brak kompetencji informatycznych utrudniający posługiwanie się technologią) oraz przepaść w jakości korzystania z technologii (wiedza pozwalająca na właściwe korzystanie z technologii cyfrowych i czerpanie z nich jak największych korzyści).
Ważne jest, aby mieć świadomość wyzwań wynikających z przepaści cyfrowej, ponieważ pozbawia ona niektórych obywateli zasobów niezbędnych do rozwoju, co ma negatywne skutki dla całego społeczeństwa, takie jak wzrost bezrobocia, nierówności społeczne i zwiększone ryzyko marginalizacji, by wymienić tylko kilka z nich.
Proces transformacji cyfrowej ma charakter ciągły i cały czas zmienia kolejne sektory. W następnej części przyjrzymy się sektorom, które zostały dotknięte w największym stopniu i co to oznacza dla przyszłości.
