Ponieważ pojęcie "cyfrowe" jest tak szerokie oraz zakorzenione w tak wielu różnych aspektach naszego życia, trudno jest już nadążyć za tym, co oznacza cała ta terminologia - tym bardziej, jeżeli chodzi o wyjaśnienie, czym jest transformacja cyfrowa. Firmy wykorzystują ją do tworzenia i sprzedaży swoich produktów, rządy mówią o "polityce transformacji cyfrowej" i "inteligentnych" społeczeństwach, a my postrzegamy ją jako sposób na robienie wszystkiego szybciej, sprawniej, wydajniej i z większym zyskiem.
Ponieważ transformacja cyfrowa wygląda inaczej w każdym sektorze i dla każdego człowieka, trudno jest wskazać definicję, która miałaby zastosowanie do wszystkich.
Ogólnie rzecz biorąc, transformacja cyfrowa odnosi się do integracji technologii cyfrowych we wszystkich obszarach działalności, co skutkuje fundamentalnymi zmianami w sposobie, w jaki wykonujemy te działania oraz w sposobie, w jaki są stanowią one korzyści zarówno dla nas, jak i dla całego społeczeństwa. W tym rozumieniu transformacja cyfrowa to znacznie więcej niż tylko automatyzacja; to zmiana oraz sposób, w jaki technologia zmieni nawyki, zachowania i życia. Przenika ona przez wszelkie granice: polityczne, ekonomiczne, społeczne, technologiczne, teologiczne, psychologiczne, prawne i środowiskowe oraz wiele innych.
Czynniki sprzyjające transformacji cyfrowej
1) Kreatywność
Możesz wierzyć lub nie, ale kluczowym czynnikiem napędzającym transformację cyfrową jest jedna kluczowa cecha ludzka - kreatywność. To nasza zdolność do tworzenia lub rozpoznawania pomysłów i alternatyw w celu rozwiązania problemów lub zaspokojenia konkretnych potrzeb, w połączeniu z możliwościami oferowanymi przez technologię w zakresie rozwiązywania problemów, zmiany lub uzyskania nowych perspektyw, prowadzi do nowych zastosowań i sposobów wykorzystania technologii we wszystkich dziedzinach naszego życia, co ostatecznie prowadzi do głębokiej transformacji danej dyscypliny.
Mówiąc o transformacji cyfrowej, musimy zatem rozważyć szerszą perspektywę. Leży ona na przecięciu technologii i kreatywności w wykorzystaniu transformacji cyfrowej w nowych lub innych niż zwykle kontekstach, w połączeniu z akceptacją i szerokim przyjęciem tych technologii ze względu na ich liczne korzyści, co ostatecznie prowadzi do zmienionych lub całkowicie nowych zachowań.
2) Różnorodność
Podążając tym tropem dochodzimy do kolejnego czynnika sprzyjającego transformacji cyfrowej, jakim jest różnorodność. Z jednej strony mówimy o różnorodności metod i narzędzi wykorzystywanych przy wsparciu technologii cyfrowych, a z drugiej o różnorodności zarówno tych, którzy te narzędzia projektują, jak i tych, dla których są one projektowane. Bierze się to z faktu, że transformacja cyfrowa to tak na prawdę przede wszystkim zmiana kulturowa.
W swojej istocie technologia jest wysoce zorientowana na ludzi, co oznacza, że została zaprojektowana, aby służyć ludziom, z ich różnymi potrzebami i preferencjami, a zatem rozwija się dzięki wkładowi z tak wielu różnych perspektyw, jak to tylko możliwe. Idąc o jeszcze dalej, koncepcja inkluzji wykorzystuje różnorodność we wszystkich jej formach - wiek, rasa, pochodzenie etniczne, płeć, seksualność, religia, pochodzenie społeczno-ekonomiczne i osobowość - i dąży do włączenia tej różnorodności na wszystkich etapach tworzenia technologii. Ludzie ufają organizacjom, które potrafią wykazać, że ich rozumieją, przewidują ich potrzeby i wprowadzają innowacje w sposób idealnie do nich dostosowany.
3) Kompetencja cyfrowa
Ponadto transformacja cyfrowa nie byłaby możliwa, gdyby ludzie nie posiadali umiejętności korzystania z technologii informacyjnych i komunikacyjnych potrzebnych do rozumienia i rozwijania się w kulturach cyfrowych. Ogólnie określa się to mianem kompetencji cyfrowych (umiejętności korzystania z technologii cyfrowych).
Kompetencje cyfrowe mają kluczowe znaczenie, ponieważ pomagają zrozumieć szybko zmieniający się świat technologii, który daje nam dostęp do ogromnych ilości informacji, ale który jest często napędzany przez działania komercyjne i który z wielu powodów może być niezrozumiały.
Jak wiele pojęć związanych ze sferą cyfrową, kompetencja cyfrowa jest pojęciem dość szerokim i ewoluuje tak szybko, jak same technologie cyfrowe. Można powiedzieć, że kompetencja cyfrowa to coś więcej niż wiedza technologiczna; obejmuje ona szereg etycznych, społecznych i refleksyjnych praktyk, które są częścią pracy, nauki, wypoczynku i życia codziennego.
Przepaść cyfrowa
Jednak nie wszyscy są w stanie w pełni korzystać z zalet społeczeństwa cyfrowego, ponieważ niektórzy nie mają dostępu do nowoczesnych technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT). Zjawisko to nazywane jest "przepaścią cyfrową" i choć początkowo odnosiło się jedynie do kwestii dostępu do Internetu - kto jest podłączony do Internetu, a kto nie - termin ten rozszerzył swoje znaczenie na przepaść w korzystaniu z technologii (brak kompetencji informatycznych utrudniający posługiwanie się technologią) oraz przepaść w jakości korzystania z technologii (wiedza pozwalająca na właściwe korzystanie z technologii cyfrowych i czerpanie z nich jak największych korzyści).
Ważne jest, aby mieć świadomość wyzwań wynikających z przepaści cyfrowej, ponieważ pozbawia ona niektórych obywateli zasobów niezbędnych do rozwoju, co ma negatywne skutki dla całego społeczeństwa, takie jak wzrost bezrobocia, nierówności społeczne i zwiększone ryzyko marginalizacji, by wymienić tylko kilka z nich.
Proces transformacji cyfrowej ma charakter ciągły i cały czas zmienia kolejne sektory. W następnej części przyjrzymy się sektorom, które zostały dotknięte w największym stopniu i co to oznacza dla przyszłości.