Naarmate het aantal gebruikers op internet toenam, leidde de toenemende aanvaarding en het gebruik van internet als moderne informatie- en communicatietechnologie tot een nieuwe manier om aan het netwerk deel te nemen.
Dit leidde tot een geleidelijke overgang naar een tweede generatie van webgebaseerde diensten, waarbij de nadruk lag op online samenwerking, connectiviteit en de mogelijkheid om inhoud te delen tussen gebruikers, wat bekend werd als 'Web 2.0'.
Web 2.0
Het begrip Web 2.0 werd populair tijdens een reeks conferenties met dezelfde naam, georganiseerd door uitgever Tim O'Reilly en MediaLive International, die in 2004 van start gingen en het keerpunt voor het web bespraken na het uiteenspatten van de dot-com zeepbel in de herfst van 2001. O'Reilly omschrijft Web 2.0 als ‘De bedrijfsrevolutie in de computerindustrie veroorzaakt door de overstap naar het internet als platform, en een poging om de regels voor succes op dat nieuwe platform te begrijpen.’
In tegenstelling tot een Web 1.0 website die gebruikers beperkt tot het bekijken van inhoud op een passieve manier, stelt een Web 2.0 website gebruikers in staat tot interactie en samenwerking met elkaar, waarbij zij deel uitmaken van een virtuele gemeenschap via sociale media-communicatie en door inhoud aan te maken die door gebruikers gegenereerd is. Voorbeelden van Web 2.0-functies zijn sociale netwerksites of social media sites (Facebook, Twitter, LinkedIn), weblogs of blogs (WordPress, Medium, SquareSpace), collaboratief schrijven of wiki's (Wikipedia), sites voor het delen van afbeeldingen (Flickr, Pinterest), sites voor het delen van video's (YouTube), webtoepassingen (Google Apps, Microsoft 365), collaboratieve consumptieplatformen (Airbnb, Car2Go), en een reeks sites die zich nog steeds uitbreidt.
Laten we Web 2.0 eens van naderbij kijken, en hoe dit het netwerk heeft omgevormd tot een levendig computerplatform.
Voor Web 2.0 bestaat geen definitie waar iedereen het over eens is, maar het is een open begrip dat drie hoofdconcepten omvat:
Rijke internetapplicaties: Webapplicaties die grotendeels dezelfde functies en verschijningsvormen hebben als desktopapplicaties, maar geen installatie op de pc van de gebruiker vereisen.
Webgeoriënteerde architectuur: Software-architectuur die is ontworpen om te worden gebruikt voor websites en webapplicaties door hun functionaliteiten vrij te geven zodat andere applicaties de functionaliteiten kunnen benutten en integreren. Het resultaat is een reeks veel rijkere toepassingen.
Sociaal web: Verwijst naar de actieve rol van de eindgebruiker in de inhoud die op de website wordt gecreëerd als onderdeel van een virtuele gemeenschap. Dit gebeurt via sociale netwerksites zoals Facebook of Instagram waar gebruikers met elkaar interageren, maar ook via commentaarsecties waar gebruikers hun mening kunnen geven over specifieke onderwerpen.
Hieronder bekijken we hoe de verschuiving naar nieuwe benaderingen voor het gebruik van het netwerk hebben samengesmolten tot het web zoals we dat vandaag kennen.
Het web gebruiken als platform
Omdat softwareapplicaties rechtstreeks op het web worden gebouwd en gebruikt in plaats van op de desktop van de gebruiker, reproduceren deze de gebruikerservaring van desktopsoftware, terwijl ze functies bieden die vergelijkbaar zijn met die van een pc, maar dan binnen de browser. Zo krijgen gebruikers eenvoudig toegang tot dezelfde functionaliteiten op verschillende toestellen.
Google is zo’n voorbeeld van ‘het web gebruiken als platform’. Eerst en vooral is Google toegankelijk vanaf meerdere toestellen, of je nu een pc of een mobiel apparaat gebruikt. Ten tweede is Google een gratis en direct toegankelijke dienst die voor toegang, alleen een internetverbinding nodig heeft. De zoekmachine en database ervan werken samen om een naadloze dienst en gebruikerservaring te bieden.
Software gebruiken als dienst
Software wordt rechtstreeks via het web aangeboden en klanten betalen, rechtstreeks of onrechtstreeks, voor het gebruik van die dienst. Dit biedt tal van voordelen, onder meer toegankelijkheid, compatibiliteit, operationeel beheer en lagere direct te betalen onkosten dan het traditionele downloaden en installeren van software
Salesforce.com is een van de populairste providers van software als dienst voor applicaties op bedrijfsmaat zoals klantenbeheer of customer relation management, kortweg CRM. Hun CRM-tool is volledig cloudgebaseerd en bedrijven kunnen hem zonder IT-expert beheren, zodat ze klantengegevens vanaf één enkel dashboard kunnen verzamelen, opslaan, openen, controleren en analyseren.
Rijke gebruikerservaringen
Aan de andere kant maakt het gebruik van het web als platform het mogelijk rijke gebruikerservaringen op te bouwen, waarbij toepassingen worden ontwikkeld om surfen op het web en toegang tot het internet tot een betere gebruikerservaring te maken.
Google Maps bevat veel functionaliteiten die zorgen voor een rijke gebruikerservaring. Om te beginnen heeft het een gebruikersinterface die eenvoudig en functioneel is, waarmee de gebruiker zijn locatie en de omgeving kan identificeren en de kaart kan verschuiven of zoomen. Het is mogelijk om naar plaatsen en routes op de kaart te zoeken en de beste routes voor te stellen die rekening houden met verschillende transportmiddelen, terwijl de transittijd en de kosten van een specifieke route worden berekend. Google Maps fungeert als een locatie-gebaseerde zoekmachine, die bedrijven of interessante locaties in de buurt van de locatie van de gebruiker suggereert. Met de applicatie kan de gebruiker ook de kaart van een bepaald land of een bepaalde plaats downloaden voor gebruik wanneer de gebruiker geen internettoegang heeft.
Application programming interfaces of API’s
Dit zijn tussenprogramma's waarmee apparaten belangrijke gegevens kunnen uitwisselen en praktische functionaliteiten kunnen blootleggen tussen apparaten en toepassingen. API's bieden een veilige en gestandaardiseerde manier waarop toepassingen met elkaar kunnen samenwerken en de gevraagde informatie of functionaliteit kunnen leveren zonder tussenkomst van de gebruiker.
API's spelen een sleutelrol bij de verbetering van bestaande online diensten en de ontwikkeling van nieuwe producten en bedrijven. Door ontwikkelaars in staat te stellen softwarecomponenten te hergebruiken, helpen API's hen nieuwe oplossingen te ontwikkelen zonder werk te herhalen dat al is gedaan. Dit wordt mogelijk gemaakt door toegang te krijgen tot diensten en gegevens van derden, of door API's te gebruiken om de eigen gegevens en diensten van een bedrijf om te zetten in een platform dat anderen aanmoedigt erop voort te bouwen en ze te gebruiken.
Hoewel we ze misschien niet opmerken, zijn API's echt overal, en maken ze ons leven gemakkelijker van achter de schermen. Van het concertkaartje dat je online hebt gekocht tot de recensie van een blogger die je op Facebook hebt gedeeld of de goedkope vlucht die je op Expedia hebt geboekt, ze worden allemaal mogelijk gemaakt door API's.
Laten we eens kijken hoe grote bedrijven de API van Uber hebben gebruikt om de ervaring van hun klanten te verbeteren:
TripAdvisor gebruikt de API van Uber om de ride hailingdienst op te vragen. Dit zorgt voor een complete reiservaring allemaal binnen één app.
StubHub, een dienst die gebruikers helpt op de hoogte te blijven van interessante evenementen die in de stad plaatsvinden, biedt de mogelijkheid om een herinnering voor een rit naar de locatie van het evenement in te stellen wanneer een gebruiker een ticket voor een evenement koopt.
Alexa, de spraakassistent die door Amazon is ontwikkeld, integreert Uber voor een dienst voor het aanvragen van een rit. Een gebruiker kan een auto reserveren met een eenvoudig spraakcommando - 'Alexa, vraag Uber om een rit aan te vragen'.
API's zorgen voor een gelijk speelveld in de wereld van toepassingen, waardoor allerlei bedrijven en individuen een actieve rol kunnen spelen en kunnen samenwerken om bestaande diensten te verbeteren of nieuwe diensten te creëren door dezelfde tools te gebruiken zonder hun eigen software te hoeven coderen.
De architectuur van deelname
Het doel om rijke gebruikerservaringen te creëren houdt ook in dat de eindgebruiker feedback geeft om de klantervaring te optimaliseren. Dit is een belangrijk Web 2.0-principe: de dienst wordt automatisch beter naarmate meer mensen hem gebruiken, en wordt de 'architectuur van participatie' genoemd, waarbij een gemeenschap van gebruikers bijdraagt aan de inhoud of aan het ontwerp- en ontwikkelingsproces
Flickr is een platform om foto’s te delen, dat gebouwd is om als een online community te functioneren. Flickr heeft het mogelijk gemaakt dat mensen elkaars foto's kunnen taggen of becommentariëren, en dat ontwikkelaars Flickr in hun eigen applicaties kunnen integreren. Flickr biedt application programming interfaces (API's) voor toegang tot de inhoud, waardoor derden beelden in nieuwe contexten kunnen presenteren en de diensten van Flickr in hun eigen toepassingen kunnen openen en gebruiken. Bloggers gebruiken het vaak als een online fotobewaarplaats die ze aan hun eigen sites kunnen koppelen, maar de API's bieden meer mogelijkheden. Programmeurs kunnen applicaties maken die bijna elke functie kunnen uitvoeren die beschikbaar is op de Flickr-website. De waarde van Flickr ligt deels in de grote catalogus van foto's, maar ook in de metadata die gebruikers verstrekken om zichzelf te helpen navigeren door die enorme collectie.
Collectieve intelligentie aanwenden
Om nog een stap verder te gaan met de 'architectuur van deelname', plaatsen sommige platformen de gebruiker in het middelpunt van hun architectuur, door gebruikers de dienst te laten creëren en voortdurend te verbeteren. Dit wordt ook wel 'het benutten van collectieve intelligentie' genoemd.
Wikipedia is wellicht een van de bekendste voorbeelden die gebruik maakt van de ethiek van samenwerking, aangezien de dienst in wezen wordt geschreven en bewerkt door zijn gebruikers. In Wikipedia bepaalt niet één entiteit centraal alle onderwerpen en inhoud, maar kunnen mensen over de hele wereld die geïnteresseerd zijn in een bepaald onderwerp asynchroon samenwerken en zo een levend werk creëren. Wikipedia combineert de samenwerkingsaspecten van wiki-sites (websites waar bezoekers inhoud kunnen toevoegen, verwijderen, bewerken en wijzigen) met andere functies zoals zoeken op trefwoorden, hyperlinks en authoring (de mogelijkheid om inhoud te creëren en bij te werken) om kruisverwijzingen van inhoud te vergemakkelijken. Wikipedia heeft redacteurs, maar iedereen mag bewerkingen doorvoeren. Na verloop van tijd komen er vrijwilligers die artikelen die hen interesseren bewerken en opnieuw bewerken. Consistentie en kwaliteit verbeteren naarmate meer mensen deelnemen, toch is de inhoud niet altijd perfect bij de eerste publicatie.
Verspreiding van informatie via het web
Gebruikers dragen niet alleen bij tot het web maar begonnen ook een actieve rol op te nemen bij het creëren en verspreiden van informatie via het web. Een goede manier om informatie snel naar buiten te brengen is via blogs. Een blog is een regelmatig bijgewerkte website waarop chronologisch teksten en artikelen van een of meer auteurs worden verzameld, waarbij de meest recente het eerst verschijnen, met een bepaald onderwerp en waarbij de auteur vrij is om te publiceren over onderwerpen van persoonlijk of algemeen belang. Mensen lezen blogs, zien dingen die hen interesseren en schrijven daarover in hun eigen blogs, waardoor de verspreiding van informatie op het web wordt vergemakkelijkt, wat een andere wijdverspreide bron van informatie wordt naast de traditionele media.
De motor achter Web 2.0 is niet alleen het netwerk, maar ook de infrastructuur en de rekencapaciteit die de immense hoeveelheid gegevens beheren die Web 2.0 creëert, namelijk cloud computing en big data-technologieën. In de volgende twee hoofdstukken zullen we nader bekijken hoe de kruising van deze technologieën een nieuwe fase van de webrevolutie inluidt en de basis legt voor de ontwikkeling van opkomende technologieën, in wat Web 3.0 wordt genoemd.
Sign up to solve exercises
Na het beëindigen van hoofdstuk 4 kun je:
Uitleggen wat de belangrijkste soorten netwerken zijn en wat de belangrijkste elementen zijn waaruit een netwerk is opgebouwd.
Het verschil begrijpen tussen het internet en het wereldwijde web.
De factoren verwoorden die hebben bijgedragen tot de overgang naar een tweede generatie van op het web gebaseerde diensten.
