III.

De revolutie van de slimme toestellen

De computerrevolutie ging nog een stap verder toen slimme toestellen hun intrede deden in ons leven. Maar wat zijn slimme toestellen? Eenvoudig gezegd zijn het elektronische gadgets die, tot op zekere hoogte autonoom, verbinding kunnen maken, delen en interageren met zowel gebruikers als andere slimme toestellen.

Om ‘slim’ te zijn moet een apparaat drie hoofdkenmerken hebben, namelijk:

• Het maakt gebruik van sensoren om zijn omgeving te herkennen (ook wel ‘contextbewustzijn’ genoemd): camera's, microfoons, GPS-ontvangers en andere soorten sensoren verzamelen op elk moment informatie over de omgeving en passen hun gedrag aan volgens een reeks vooraf vastgestelde regels of via computationele intelligentie.

• Het doet aan autonoom computergebruik: een toestel of meerdere toestellen zijn in staat autonoom taken uit te voeren zonder rechtstreeks bevel van de gebruiker. Dit gebeurt bijvoorbeeld wanneer onze smartphones zelfstandig contextgegevens gebruiken om beslissingen te nemen of suggesties te doen op basis van onze geolocatie of het weer.

• Het is verbonden: slimme toestellen zijn verbonden met een datanetwerk om te communiceren of informatie te ontvangen. Zonder connectiviteit heeft het geen zin dat een slim apparaat autonoom en contextbewust is.

Naast de voordelen die het gebruik van computers bij vele activiteiten biedt, brengen slimme toestellen prestaties en efficiëntie op een nieuw niveau.

Zij zijn van groot belang voor de digitale revolutie, aangezien zij zijn ontworpen om specifieke en waardevolle diensten te verlenen, door zich dynamisch aan te passen aan hun veranderende context en acties te ondernemen op basis van hun bedrijfsomstandigheden. Die dienst kan zo eenvoudig zijn als het in- en uitschakelen van lichten op jouw telefoon, of zo complex als algoritmen voor klimaatregeling die de temperatuur en vochtigheid voor het kweken van gewassen optimaliseren.

Wat met gebruikersinteractie en draagbaarheid?

In tegenstelling tot wat velen denken, hoeven niet alle slimme toestellen interactie met een mens te hebben. Als je denkt van wel, dan komt dat omdat je alleen kijkt naar de meest gangbare slimme toestellen, zoals smartphones of smartwatches, maar er zijn nog zoveel andere mogelijkheden. Een slim apparaat kan direct of indirect contact hebben met mensen. Een smartwatch verzamelt bijvoorbeeld gezondheidsgegevens en zendt die door naar een telefoonapplicatie. Een gebruiker ziet die gegevens en kan ze gebruiken zoals hij wil, maar hij hoeft er niets voor te doen.

Evenzo kunnen slimme toestellen draagbaar zijn, maar dit is niet absoluut noodzakelijk. Denk aan een slimme deurbel: deze wordt aan de voordeur bevestigd en gebruikt zijn ingebouwde bewegingssensoren en camera (contextbewustzijn) om bewegingen in de buurt van de deur te herkennen (autonome computerverwerking) en meldt de huiseigenaar via een speciale app (connectiviteit) wanneer er iemand aanwezig is. In dit voorbeeld is draagbaarheid niet aan de orde.

Door hun verbazingwekkende vermogen om een enorme hoeveelheid gegevens te verzamelen, te berekenen, te analyseren en door te sturen, zijn slimme toestellen een centrale rol gaan spelen in de volgende fase van de digitale revolutie, en ondersteunen zij de opkomst van nieuwe technologieën zoals het internet der dingen, kunstmatige intelligentie (AI), cloud computing, enzovoort. Dit wordt meer gedetailleerd besproken in cursus nummer twee.

Slimme toestellen

Laten we alvast eens kijken hoe we slimme toestellen kunnen gebruiken om ‘slimme omgevingen’ te creëren in ons dagelijks leven:

Smartphones

Smartphones zijn het middelpunt van ons ‘slimme’ leven geworden. Wat onze smartphones intelligentie en bewustzijn geeft, is de reeks sensoren die in elk toestel zijn ingebouwd. De smartphones van vandaag zijn uitgerust met een veertiental sensoren, afhankelijk van het model: een nabijheidssensor, een omgevingslichtsensor, een versnellingsmeter, een gyroscopische sensor, een magnetometer, een omgevingsgeluidsensor, een barometer, een aanraaksensor, een hartslagmonitor en nog meer. Dankzij deze componenten kunnen smartphones worden gebruikt voor persoonlijke alarmopvolging, fitnesstracking, op locatie gebaseerde tracking en natuurlijke beeldverwerking. Identiteitscontrole, gps-navigatie en positie- en apps en spelletjes voor oriëntatiebewustzijn zijn zeer geschikt voor toepassing op de smartphone.

In de afgelopen tien jaar hebben smartphones, die steeds betaalbaarder zijn geworden en over steeds meer verwerkingscapaciteit beschikken, ons leven ingrijpend veranderd op manieren die veel verder gaan alleen dan de manier waarop we communiceren. Behalve om te bellen, sms’en en e-mailen gebruiken meer dan twee miljard mensen wereldwijd deze toestellen nu om te navigeren, autoritten te boeken, productbeoordelingen en prijzen te vergelijken, het nieuws te volgen, films te bekijken, naar muziek te luisteren, videospelletjes te spelen, vakanties te registreren en deel te nemen aan sociale media. Smartphones spelen ook een belangrijke rol bij de bediening van andere slimme toestellen, aangezien zij over hardware beschikken waarmee toegang kan worden verkregen tot speciale mobiele apps waarmee gebruikers verschillende gadgets op afstand kunnen bedienen.

Het valt niet te ontkennen dat de smartphonetechnologie de samenleving veel voordelen heeft gebracht, zoals bijvoorbeeld de mogelijkheid voor miljoenen mensen die geen toegang hebben tot banken om financiële transacties uit te voeren, of de mogelijkheid voor reddingswerkers in een rampgebied om precies te bepalen waar hun hulp het dringendst nodig is.

Slimme huizen

Als we het over slimme huizen hebben, hebben we het vooral over toegang op afstand tot de systemen van ons huis, en over een efficiënter gebruik van verschillende huishoudelijke apparaten. Alles hangt ervan af welke aanpassingen we kiezen, maar toegang op afstand kan ons in staat stellen ons huis te controleren via videobewaking, de lichten uit te doen die we aan hebben gelaten en zelfs de deur te ontgrendelen om gasten binnen te laten. Voor sommige mensen met een handicap of letsel kan de mogelijkheid om apparaten te bedienen via stemactivatie of een app hun levenskwaliteit aanzienlijk verbeteren, waardoor ze een zelfstandiger en prettiger leven kunnen leiden.

Een slim huis kan de volgende toestellen omvatten:

• Entertainmentsysteem: smart-tv's worden steeds populairder omdat ze naast de traditionele functie van televisie ook meer geavanceerde rekenmogelijkheden en connectiviteit bieden, waardoor gebruikers toegang kunnen krijgen tot toepassingen als webbrowsers, games, sociale media of platformen voor on-demand content. Daaraan kunnen we een slim meerkamer-audiosysteem toevoegen waarmee we muziek van verschillende toestellen kunnen streamen en het volume kunnen regelen, of waarmee we verschillende muziek in verschillende delen van het huis kunnen afspelen.

• Virtuele assistent: dit zijn toestellen die taken of diensten kunnen uitvoeren op basis van commando's of vragen. Ze zijn geschikt voor spraakinteractie, het afspelen van muziek, het maken van to-do-lijstjes, het instellen van alarmen, het streamen van podcasts, het afspelen van audioboeken en het verstrekken van weer-, verkeers- en andere real-time informatie zoals nieuws.

• Slimme huishoudtoestellen: hierbij draait alles om optimalisering, van verwarming tot elektriciteit. Slimme apparaten verzamelen gegevens over hun verbruik en passen zich vervolgens aan om het verbruik te helpen verminderen. Een slimme thermostaat kan bijvoorbeeld de momenten van de dag herkennen waarop je niet zoveel warmte nodig hebt en zich daaraan aanpassen. Andere populaire opties zijn koelkasten, fornuizen en ovens. Wanneer deze apparaten slim zijn, kunnen ze je helpen te herkennen wanneer voedsel over datum is of je de mogelijkheid bieden te zien hoe jouw cake het doet in de oven zonder dat je de deur hoeft te openen. Brand-, kooldioxide- en overstromingssensoren sturen een melding naar onze telefoon als ze afgaan en kunnen ook worden uitgeschakeld via de telefoonapp.

• Huisbewaking: deze toestellen kunnen slimme bewakingscamera's en beveiligingssystemen, slimme sloten of slimme deurbellen omvatten. Toegang op afstand biedt een volledig overzicht van de verschillende bewakingsfuncties en stelt ons in staat controle te houden over het beveiligingssysteem van ons huis.

Slim kantoor

Slimme kantoren maken gebruik van technologie om organisaties te helpen productief te werken en effectief samen te werken. Ze maken gebruik van connectiviteit en analyses om ervoor te zorgen dat de werkplek op elk moment is toegerust voor de specifieke behoeften van werknemers, zodat werkplekken zich kunnen aanpassen en evolueren naarmate organisaties veranderen en groeien.

Slimme kantoren combineren verschillende hulpmiddelen en technologieën ter ondersteuning van productiever en meer geautomatiseerd werken, zoals:

• Slimme bewakingssystemen die camera's en sensoren integreren om het gebruik van kantoorruimten te analyseren. Deze hulpmiddelen geven informatie over welke ruimten worden gebruikt voor verschillende soorten vergaderingen, waardoor gebouwbeheerders inzicht krijgen in de ruimten die mensen het liefst gebruiken, zodat zij de nodige aanpassingen van de kantoorindeling kunnen plannen.

• Intelligente klimaat- en verlichtingscontrolesystemen die voorkeuren en gebruikspatronen detecteren en de verlichting en temperatuur dienovereenkomstig regelen. Ze worden gebruikt om het gebruik van de middelen van het gebouw te verbeteren, maar ook om het welzijn van de werknemers te verhogen, wat een hogere productiviteit oplevert.

Meer slimme opties

• Medische alarmknoppen: dit zijn lichtgewicht, waterdichte knoppen die een persoon om zijn hals of pols of zelfs gewoon bij zich kan dragen. De knop is verbonden met een intercomsysteem dat, wanneer het door een druk geactiveerd wordt, een medisch controlecentrum opbelt. Indien nodig kan iemand van het callcenter een contactpersoon waarschuwen of hulpdiensten bellen voor de patiënt. Sommige knoppen kunnen zelfs detecteren wanneer de drager is gevallen en zullen het callcenter automatisch waarschuwen.

• Slimme auto’s: naast geavanceerde elektronica hebben slimme auto's ook verbinding met de handmatige bediening van het voertuig, zoals parkeerhulp en botsingssensoren, en kunnen ze tot op zekere hoogte ook autonoom rijden. Bij sommige slimme auto's is een modern automatisch noodoproepsysteem geïntegreerd, waarbij sensoren in het voertuig verbinding maken met een centrale ondersteuningsorganisatie en noodsignalen doorgeven wanneer er een botsing of een mechanisch defect is. Diezelfde systemen maken ook spraakinteractie mogelijk tussen de bestuurder en personeel op afstand, dat de overheid kan waarschuwen en zo hulp kan bieden aan een gewonde bestuurder.

• Slimme huisdierverzorging: bijvoorbeeld slimme voederbakken die automatisch voedsel en water voor jouw huisdieren verstrekken. Met behulp van een app op jouw telefoon kun je de voedertijden plannen en de grootte van de porties regelen.

Ongetwijfeld heeft de technologische vooruitgang de manier veranderd waarop wij ons dagelijks leven leiden, maar zij heeft ook onze cultuur veranderd. Door bijna elk aspect van ons leven te versnellen en alles gemakkelijker te maken, hebben personal computers een gemakscultuur geschapen. Wat we ook willen, we verwachten dat we het onmiddellijk kunnen krijgen, vierentwintig uur op vierentwintig en zeven dagen op zeven. In de volgende hoofdstukken zullen we zien hoe de computerrevolutie een rol heeft gespeeld in de ondersteuning van andere technologieën bij de digitale transformatie van onze samenlevingen.