Theoretische en juridische gesprekken over de relatie tussen technologie en privacy in verband met de opkomende technologieën zijn op zijn best dubbelzinnig, illusoir, subtiel en vluchtig. Daarom is het belangrijk om er van bij het begin op te wijzen dat hoewel een algemeen aanvaarde definitie van privacy over opkomende technologieën ongrijpbaar blijft, er is inderdaad grotere consensus geweest over de erkenning dat privacy vele dimensies heeft. In deze context van ambiguïteit en evoluerende technologieën is het nuttig kaders te gebruiken om een wederzijds begrip en discussie te begeleiden.
Enkele van de belangrijkste privacyproblemen werden reeds geïdentificeerd door meer recente commentatoren, zoals Jeffrey Rosen in zijn werk ‘A Twenty-First Century Framework for Digital Privacy’, waarin hij de grote uitdagingen schetst die de opkomende technologieën vormen onze privacy en veiligheid als Europese en mondiale burgers. We overlopen kort zeven belangrijke, geïdentificeerde privacydomeinen die relevant zijn voor ons dagelijks leven die worden beïnvloed door de opkomende technologieën die we al in hoofdstukken 1 tot 4 bespraken.
1. Privacy van de persoon
Hiermee wordt het recht bedoeld om iemands biologische informatie (zoals genetische code of biometrie) privé te houden. Persoonlijke privacy draagt bij tot een individueel gevoel van vrijheid en helpt een gezonde en goed afgestemde democratische samenleving te ondersteunen.
2. Privacy van gedrag en actie
Hiermee worden gevoelige kwesties bedoeld zoals politieke activiteiten en religieuze praktijken. Toch betreft de notie van privacy van persoonlijk gedrag eveneens activiteiten die in de openbare ruimte plaatsvinden. Van amusement tot aankopen of datingactiviteiten, de privacy van ons gedrag riskeert steeds meer blootgelegd te worden in een digitale wereld.
3. Privacy van communicatie
Hiermee wordt beoogd te voorkomen dat communicatie wordt onderschept, belemmerd of verstoord, met inbegrip van het onderscheppen van post, het gebruik van afluisterapparatuur, richtmicrofoons, het onderscheppen of opnemen van mobiele of draadloze communicatie, en de toegang tot e-mail of andere mediaberichten.
4. Privacy van data en beelden
Hieronder vallen bezorgdheden over de gegevens van individuen, die niet automatisch beschikbaar mogen zijn voor andere individuen en organisaties, en over mensen die een aanzienlijke mate van controle kunnen uitoefenen over die gegevens en het gebruik ervan.
5. Privacy van gedachten en gevoelens
Hier gaat het om het recht van mensen om hun gedachten of gevoelens niet te delen of niet te laten onthullen. Individuen moeten het recht hebben om te denken wat ze maar willen. Die creativiteit van gedachten en gevoelens levert voordeel op voor de maatschappij omdat ze helpt het evenwicht te bewaren tussen overheid en individu.
6. Privacy van plaats en ruimte
Hiermee wordt het recht van het individu bedoeld om zich in openbare of semi-openbare ruimten te bewegen zonder te worden geïdentificeerd, gevolgd of gemonitord. Deze opvatting van privacy omvat ook het recht op eenzaamheid en het recht op privacy in ruimten in een gekozen omgeving. Deze opvatting van privacy heeft een sociale waarde.
7. Privacy van vereniging (ook groepsprivacy)
Hiermee wordt het recht van mensen bedoeld om om te gaan met wie zij willen, zonder gecontroleerd te worden. Dit recht werd lang erkend als noodzakelijk voor een zinvolle democratische samenleving aangezien het de vrije meningsuiting voedt, ook de politieke meningsuiting, evenals de vrijheid van geloof en andere vormen van vereniging.
Naargelang nieuwe technologieën opkomen om steeds meer data te kunnen creëren, delen, opslaan en verwerken, is het van levensbelang dat de basisprincipes van het menselijk recht op privacy de essentie blijven. De Europese Unie wordt beschouwd als een wereldwijde leider in haar zoektocht naar de rechten van gegevensbescherming voor burgers. Wetgeving zoals de Algemene Verordening Gegevensbescherming of omvat fundamentele rechten zoals ‘het recht om vergeten te worden’, dat iemands eigenaarschap over zijn eigen gegevens en het recht om die indien gewenst te laten verwijderen, garandeert.
Onze volgende cursus in de Digital SkillUp serie gaat over Cyber Security en de rol ervan in het behouden van gegevens privacy in huidige en opkomende technologieën. Om de basis te begrijpen van wat cyber security is en om tips en tools te krijgen die je in jouw dagelijks leven kunt toepassen, begin hier met leren.
Technologie-ethiek voor de 21ste eeuw
Technologie-ethiek is de toepassing van ethisch denken op de praktische belangen van de technologie. De reden waarom technologie-ethiek aan belang wint, is dat de nieuwe en opkomende technologieën die we in de hoofdstukken 1 tot en met 4 hebben geschetst, ons meer macht geven om te handelen, wat betekent dat we keuzes moeten maken die we vroeger niet hoefden te maken. Terwijl ons handelen in het verleden onwillekeurig werd beperkt door onze praktische beperkingen, moeten we nu, met zoveel technologische macht, leren hoe we ons vrijwillig kunnen laten beperken door ons oordeel: onze ethiek.
In de afgelopen decennia zijn er bijvoorbeeld veel nieuwe ethische vragen opgedoken door innovaties op het gebied van medische, communicatie- en wapentechnologieën, drie gebieden die zijn vooruitgegaan dankzij IoT, AIoT, robotica en automatisering, en extended reality. In het geval van communicatietechnologieën zoals sociale media, zijn mensen nog steeds aan het uitzoeken hoe ze zich moeten gedragen wanneer ze toegang hebben tot zoveel mensen en zoveel informatie; de recente en voortdurende problemen met nepnieuws laten zien hoe snel dingen mis kunnen gaan op sociale media wanneer mensen met kwade bedoelingen toegang hebben tot het publiek.
Deze veranderingen brengen uiteraard een aantal grote risico's met zich mee, en we moeten ons afvragen of we dergelijke veranderingen en risico's de moeite waard vinden - want we hebben wel degelijk keuzes in de technologieën die we uitvinden, gebruiken en waarnaar we kiezen te leven. Achter elke opkomende technologie schuilt een creatief mens en een menselijke agenda. Wij kunnen onze opkomende technologieën inderdaad besturen met steeds evoluerende en veranderende wetten, voorschriften en andere mondiale overeenkomsten, maar zoals in het geval van het recht op privacy, dat in het vorige punt is besproken, moeten wij als mensen opnieuw de cruciale eis aanvaarden van verantwoordelijk, toerekeningsvatbaar, vatbaar voor verantwoording en aansprakelijk gedrag in al onze handelingen.
De (2020) duidelijk in op deze ethische kwesties door zich te blijven inzetten voor de ontwikkeling van ‘ethische richtsnoeren en beginselen’ en stelt van meet af aan dat de ‘...EU als één geheel moet optreden en haar eigen weg moet bepalen, op basis van Europese waarden, om de ontwikkeling en toepassing van AI te bevorderen’. Bovendien wordt in het witboek gesteld dat naarmate AI zich verder ontwikkelt, ervoor moet worden gezorgd dat deze "op de mens gericht, ethisch en duurzaam is en de fundamentele rechten en waarden eerbiedigt" (2020).
Ethische vragen
Enkele belangrijke ethische vragen die we ons moeten stellen over opkomende technologieën zijn:
Wat moeten we doen met deze opkomende technologieën nu we ze hebben ontwikkeld?
Wat proberen we te bereiken met deze opkomende technologieën?
Hoe kunnen deze opkomende technologieën de mens en de planeet aarde helpen of schaden?
Hoe ziet een zinvol en bedachtzaam - in tegenstelling tot een verbeterd - menselijk leven eruit?
Terwijl we proberen te navigeren door deze nieuwe ruimte van opkomende technologieën, moeten we nagaan wat goed en wat fout is, meten wie profiteert van verschillende technologieën om te voorkomen dat personen of groepen van personen erdoor worden uitgebuit.
Kaders voor de aanpak van ethische vraagstukken
Om deze mondiale kwesties aan te pakken, zijn in de ‘Verklaring van Montreal voor een verantwoorde ontwikkeling van AI’ (2017) ethische beginselen vastgelegd, zoals ‘AI moet de privacy van mensen respecteren, diversiteit van gedachten bevorderen en openstaan voor toetsing’. Bovendien schetst het drie hoofddoelstellingen voor de verantwoorde ontwikkeling van AI die inderdaad zouden kunnen worden toegepast op alle opkomende technologieën die we tot nu toe hebben verkend, en als zodanig, als we de term AI in deze gedefinieerde doelstellingen van de verklaring vervangen door de termen IoT, robotica en automatisering, of uitgebreide realiteit, dan gelden dezelfde krachtige, ethische boodschappen.
Deze ethische principes zijn:
Een ethisch kader ontwikkelen voor de ontwikkeling en inzet van AI
De digitale transitie leiden zodat iedereen profiteert van deze technologische revolutie
Een nationaal en internationaal forum voor discussie openen om gezamenlijk tot een rechtvaardige, inclusieve en ecologisch duurzame ontwikkeling van AI te komen
We zijn nu zo machtig geworden dat we niet alleen de macht hebben om onszelf te vernietigen, maar ook de mogelijkheid hebben om onszelf te veranderen.
Neem bijvoorbeeld CRISPR, een technologie die een eenvoudig maar krachtig middel is om genomen te bewerken. Het stelt onderzoekers in staat om op eenvoudige wijze DNA-sequenties te veranderen en de genfunctie te wijzigen. De vele potentiële toepassingen zijn onder meer het corrigeren van genetische defecten, het behandelen en voorkomen van de verspreiding van ziekten en het verbeteren van gewassen.
Met CRISPR en synthetische biologie kunnen we ervoor kiezen mensen genetisch te wijzigen, en door biomedische apparatuur in ons lichaam en onze hersenen te implanteren kunnen we ons functioneren en denken veranderen. Op dit moment worden de meeste medische ingrepen gedaan voor therapie of voor een betere kwaliteit van leven, maar in de toekomst zullen we ook menselijke augmentatie moeten overwegen. Op een gegeven moment kunnen we met nieuwe technologieën misschien zelfs het weefsel van de menselijke natuur en anatomie veranderen.
Een groeiende behoefte aan ethische discussie
Technologie zoals we die nu kennen is nog nooit zo onontkoombaar geweest in het leven van een individu. In werkelijkheid werken de meeste opkomende technologieën onzichtbaar op de achtergrond terwijl wij ons dagelijks leven leiden - of het nu gaat om het controleren van onze mobiele apparaten, het doen van boodschappen, het gebruik van reiskaarten, het betalen van goederen op afstand, of de toegang tot informatie of media, een verscheidenheid van deze technologieën werkt samen om ons onmiddellijke opties, antwoorden en oplossingen te bieden.
Zolang er sprake is van technologische vooruitgang en opkomende technologieën, zal technologische ethiek niet verdwijnen; in feite zullen vragen rond technologie en ethiek alleen maar in belang toenemen. Terwijl we dit pad bewandelen, zullen we kiezen welk soort toekomst we creëren. Gezien onze groeiende technologische macht moeten we steeds meer aandacht besteden aan ethiek als we in een betere toekomst willen leven en niet in een slechtere. Opnieuw is de keuze echt aan ons, aangezien wij de creatieve mensen zijn die deze opkomende technologieën hebben uitgevonden.
Sign up to solve exercises
Na het beëindigen van hoofdstuk 5 kun je:
De gevolgen van opkomende technologieën voor ons dagelijkse leven en de toekomst van werk bespreken
De invloeden die opkomende technologieën op privacy kunnen hebben, uitleggen
Enkele van de belangrijkste ethische vragen in verband met opkomende technologieën begrijpen
