III.

Toekomstige horizons van extended reality

Zoals we al hebben gezien, is digitale transformatie in de context van de vierde industriële revolutie niet beperkt tot een vaste reeks technologieën, maar is het concept veel complexer en uitdagender dan dat. Digitale transformatie is geen reeks technologieën die los van elkaar functioneren, maar een onderling verbonden en verweven ecosysteem van verschillende dynamische technologieën die zich in een doorlopend proces van mutatie, aanpassing en interactie bevinden.

XR en AI

In de context van de huidige digitale transformatie vertegenwoordigt kunstmatige intelligentie (AI) het brein van het hele digitale ecosysteem, zoals we in hoofdstuk één van deze cursus hebben vermeld. In die zin zal AI in combinatie met XR-technologieën toegang bieden tot hypergecontextualiseerde informatie die het analyse- en besluitvormingsvermogen van de werknemer exponentieel zal vergroten; het systeem zal voortdurend gegevens verzamelen over interacties met gebruikers en zich steeds verbeteren door meer te leren over de omgeving.

XR en 5G

Met de kracht van snelle 5G mobiele netwerken (10x meer bandbreedte dan 4G en lage latency) in combinatie met AR/VR/MR, zullen we altijd en overal verbonden zijn met onze smartphone. Niet alleen wij, maar alles wat je je kunt voorstellen zal met elkaar verbonden zijn (zoals vermeld in hoofdstuk 2 over IoT), wat enorme hoeveelheden gegevens oplevert die over deze nieuwe digitale snelwegen zullen worden getransporteerd.

Met snelle 5G-verbindingen van hoge kwaliteit zal het bijvoorbeeld mogelijk zijn dat iemand op afstand werkt met behulp van XR-technologieën, zoals een chirurg die op grote afstand opereert, of een onderhoudstechnicus, een leraar een kunstenaar. Zal 5G een van de ontbrekende stukjes van de XR-puzzel zijn, waardoor we de ware kracht van natuurlijke en volledig immersieve XR kunnen ervaren?

XR en robotica

Nog een voorbeeld van integratie en uitbreiding op het vlak van opkomende technologieën is dat van XR en robotica. Op dit vlak zijn, zoals reeds eerder vermeld in deze cursus, gemengde omgevingen en integrators van verschillende technologieën een van de basisprincipes die de huidige digitale transformatie ondersteunen. Op het gebied van robotica en XR moeten we ook AI, IoT en 5G in acht nemen. Als we ons bijvoorbeeld op XR en robotica richten op het vlak van industriële productie, dan zal de controle en supervisie van de roboticacomponenten steeds meer evolueren naar operationele omgevingen die de echte en de digitale (virtuele) wereld met elkaar vermengen. Met andere woorden zullen we automatische of semiautomatische werking kennen die gebruikmaakt van XR- processen, ofwel in test- en uitrolfases, ofwel in opleiding.

In ons dagelijks leven zullen, nu robots meer een meer geïntegreerd raken, onze interactie en communicatie met deze actoren worden ondersteund via mixed reality-omgevingen. XR versterkt en bekrachtigt human-robot interaction (HRI) en verbetert de manier waarop robots kunnen worden bediend en gecontroleerd, bijvoorbeeld in gevaarlijke of risicovolle omgevingen.

Stadsgezicht met een overlay van virtuele data en reclame
Stadsgezicht met een overlay van virtuele data en reclame

Veranderende realiteiten en percepties

Door al deze nieuwe technologieën verandert ons dagelijks leven, de manier waarop we onszelf waarnemen, relaties en interactie hebben met anderen, de manier waarop wij de wereld zien en onze visie op wat we doen en hoe we het doen.

Dat beleven we via een diepe en invloedrijke transformatie, waarbij onze interacties en relaties steeds meer gedigitaliseerd worden, wat het nadeel kan hebben dat we minder aanwezig zijn in relaties in de analoge (fysieke) wereld.

Anderzijds verhogen we onze aanwezigheid in de digitale wereld, nemen we nieuwe identiteiten aan en grijpen we nieuwe kansen.

Het is belangrijk om na te denken over de gevolgen en uitdagingen van deze technologie omdat ze veel verder gaat dan louter de bewerking van beelden en andere digitale voorwerpen. XR streeft ernaar de manier waarop wij onze realiteit interpreteren te veranderen, ofwel via een meer immersieve inhoud ofwel door de digitale bovenop de echte wereld te leggen. We moeten begrijpen dat XR steeds meer invloed zal hebben op hoe we ons voelen en hoe we naar onszelf kijken, en op de manier waarop wij de verbinding tussen de echte en de digitale wereld waarnemen.

Ethische en sociale invloeden van XR-technologieën

Wanneer we voor het eerst vervoerd worden naar immersieve digitale werelden, is het misschien moeilijk om duidelijk af te bakenen wat echt is, omdat er interactie is tussen replica’s van analoge artefacten en digitale modellen in gemende werelden. Als we replica’s hebben van het ‘analoge ik’ in het ‘digitale ik’, wie staat er dan in voor mijn rechten en wat heeft er dan voorrang: de analoge of de digitale wereld? Dit zijn belangrijke vragen en bij deze discussie en het opstellen van regels en modellen die de rechten van iedereen beschermen, moeten wij allemaal betrokken zijn.

In deze nieuwe contexten is het belangrijk te kijken naar en na te denken over de verschillende niveaus van beïnvloeding die het gebruik en de integratie van deze nieuwe technologieën in ons leven met zich meebrengen. We bekijken nu twee verschillende onderling verbonden niveaus van beïnvloeding: het ethische en het sociale (geformuleerd als vragen).

Ethische en sociale vragen

  • Hoe past ons lichaam zich aan aan lange uren immersieve ervaringen, wat zal de psychologische en fysiologische invloed zijn van een virtuele omgeving?

  • Welk soort reglementen zal nodig zijn voor de relaties en interacties in virtuele werelden?

  • Hoe moet identiteitsdiefstal geregeld worden in de virtuele wereld?

  • Welke preventie- en veiligheidsmaatregelen moeten er worden ingevoerd om de integriteit van deze nieuwe realiteiten te garanderen?

  • Hoe kunnen we de virtuele en de echte wereld echt van elkaar scheiden en wanneer ontstaat er tussen die twee een steeds nauwere ruimte?

  • Hoe garanderen we dat bedrijven die XR-ervaringen ontwikkelen, geen data verzamelen op basis van onze emoties en gevoelens?

  • Hoe garanderen we dat XR-experimenten niet worden gebruikt om ideeën die leiden tot misdrijven en andere illegale handelingen?

  • Hoe kunnen we garanderen dat stereotypes niet worden vereeuwigd bij het creëren van digitale avatars in virtuele werelden?

  • Hoe beheer je eigendomsrechten, privacy en gegevensbescherming in virtuele werelden?

  • Hoe beschermen we anonimiteit en privacy als er gezichtsherkenning wordt gebruikt in AR?

Wat moet er gebeuren?

We moeten een wetgevende infrastructuur ontwikkelen om XR-ervaringen te ontwikkelen zodat we wettelijke bescherming hebben als onze rechten worden geschonden. Ook is het belangrijk een ethisch en sociaal kader op te zetten dat alle twijfels, bezorgdheden en problemen in dit verband omvat en in een context plaatst. Het is vermeldenswaard dat we op dit ogenblik geen duidelijke en precieze informatie hebben over de negatieve effecten van deze technologieën, bijvoorbeeld over ons brein of over onze perceptie van de realiteit. We hebben onderzoek nodig dat werkbare gegevens voortbrengt, die kunnen dienen om richtlijnen en aanbevelingen voor de ontwikkeling van XR-technologieën te ontwikkelen.

In dit kader vermelden we het wereldwijd initiatief van het IEEE inzake de ethiek van autonome en intelligente systemen, dat beleidsaanbevelingen wil definiëren en witboeken wil maken om één standaard of aanbevolen praktijk te formuleren met de nadruk op de ethiek van XR.

Ook moeten we er zeker van zijn dat zulke krachtige technologieën worden ontwikkeld vanuit het principe te worden gebruikt voor het algemeen welzijn.

Toekomstmogelijkheden: AR, VR en daarbuiten

De toekomst van VR en AR wordt een zoektocht om steeds meer realistische en immersieve ervaringen te ontwikkelen voor werk, vrije tijd, sociale interactie of elk ander onderdeel van ons leven. De wereld wordt gedigitaliseerd. Analoog valt steeds meer samen met digitaal en dat betekent dat de grenzen te vaag worden om ons analoge en ons digitale leven nog van elkaar te kunnen onderscheiden. Dit zal in de toekomst nog meer het geval zijn en dus moet de manier waarop we interactie hebben, worden aangepast.

Misschien worden XR, AR en VR de norm in de manier waarop we interactie hebben met digitale toestellen en de doorbraak van 2D naar 3D-interactie is een feit. Meer en betere immersieve ervaringen op domeinen gaande van werk en opleiding tot vrije tijd maken ons meer verbonden en betrokken. XR wordt geïntegreerd met andere opkomende technologieën en verhoogt onze vaardigheden als mensen, wat methodes en processen die onze toekomstige ontwikkeling versterkt, zal ondersteunen.

Daartoe moeten we als maatschappij uiterst veeleisend zijn om ervoor te zorgen dat de ontwikkeling van de technologie geldt voor ons allemaal, en voor het algemeen welzijn. Ook moeten we ervoor zorgen dat iedereen toegang heeft tot de technologie en ze kan gebruiken en aanpassen. Tot slot is het belangrijk de principes vast te leggen die de inclusie van deze technologieën in uiteenlopende contexten ondersteunen.

Next section
IV. XR en nieuwe functies