Καθώς οι χρήστες κινήθηκαν προς το διαδίκτυο με όλο και μεγαλύτερους αριθμούς, η αυξανόμενη αποδοχή και χρήση του διαδικτύου ως μια σύγχρονη τεχνολογία πληροφοριών και επικοινωνίας οδήγησε σε έναν νέο τρόπο συμμετοχής στο δίκτυο.
Οδήγησε σε μια σταδιακή μετάβαση προς μια δεύτερη γενιά υπηρεσιών που βασίζονται το web, η οποία τονίζει την ηλεκτρονική συνεργασία, τη συνδεσιμότητα και τη δυνατότητα κοινής χρήσης περιεχομένου μεταξύ των χρηστών και η οποία έγινε γνωστή ως «Web 2.0».
Web 2.0
Η έννοια του Web 2.0 έγινε δημοφιλής κατά τη διάρκεια μιας σειράς συνεδρίων με το ίδιο όνομα, που οργανώθηκε από τον εκδότη Tim O’Reilly και τη MediaLive International. Ξεκίνησε το 2004 και αναφερόταν στην αλλαγή του web αφού έσκασε η φούσκα του dot-com το φθινόπωρο του 2001. Ο O'Reilly περιγράφει το Web 2.0 ως «την επιχειρηματική επανάσταση στον κλάδο των υπολογιστών που προκλήθηκε από τη μετακίνηση προς το διαδίκτυο ως πλατφόρμα και την προσπάθεια κατανόησης των κανόνων για την επιτυχία σε αυτή τη νέα πλατφόρμα».
Σε αντίθεση με έναν δικτυακό τόπο Web 1.0 ο οποίος περιορίζει τους χρήστες στην προβολή περιεχομένου με παθητικό τρόπο, ένας δικτυακός τόπος Web 2.0 επιτρέπει στους χρήστες να αλληλεπιδρούν και να συνεργάζονται μεταξύ τους ως μέρος μιας εικονικής κοινότητας. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της επικοινωνίας με χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ως δημιουργοί περιεχομένου από τους χρήστες. Παραδείγματα των δυνατοτήτων του Web 2.0 είναι, μεταξύ άλλων, οι τοποθεσίες κοινωνικής δικτύωσης ή τοποθεσίες μέσων κοινωνικής δικτύωσης (Facebook, Twitter, LinkedIn), τα ιστολόγια ή blog (WordPress, Medium, SquareSpace), η συνεργατική συγγραφή ή wikis (Wikipedia), οι τοποθεσίες κοινής χρήσης εικόνων (Flickr, Pinterest), οι τοποθεσίες κοινής χρήσης βίντεο (YouTube), οι εφαρμογές web (Google Apps, Microsoft 365), οι πλατφόρμες συνεργατικής κατανάλωσης (Airbnb, Car2Go) και μια σειρά τοποθεσιών που συνεχίζουν να επεκτείνονται.
Ας ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά στο Web 2.0 και τον τρόπο που άλλαξε το δίκτυο σε μια ζωντανή υπολογιστική πλατφόρμα.
Το Web 2.0 δεν έχει έναν ορισμό ο οποίος να είναι κοινά αποδεκτός, αλλά είναι μια ανοιχτή ιδέα που συμπεριλαμβάνει τρεις κεντρικές έννοιες:
Διαδικτυακές εφαρμογές πλούσιας διαδραστικότητας (Rich Internet Applications - RIA): Εφαρμογές web που έχουν πολλά όμοια χαρακτηριστικά και εμφάνιση με τις εφαρμογές επιτραπέζιων υπολογιστών αλλά δεν απαιτούν εγκατάσταση στον υπολογιστή του χρήστη.
Αρχιτεκτονική προσανατολισμένη στο web: Αρχιτεκτονική λογισμικού σχεδιασμένη για χρήση με δικτυακούς τόπους και εφαρμογές web η οποία αποκαλύπτει τις λειτουργίες του ώστε άλλες εφαρμογές να εκμεταλλευτούν και να ενσωματώσουν τις λειτουργίες. Το αποτέλεσμα είναι μια σειρά από πολύ πιο πλούσιες εφαρμογές.
Κοινωνικό web: Αναφέρεται στον ενεργό ρόλο του τελικού χρήστη στο περιεχόμενο που δημιουργείται στον δικτυακό τόπο ως μέρος μιας εικονικής κοινότητας. Αυτό συμβαίνει μέσω τοποθεσιών κοινωνικής δικτύωσης όπως το Facebook ή το Instagram, όπου οι χρήστες αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, αλλά και μέσω των ενοτήτων σχολίων όπου οι χρήστες μπορούν να δημοσιεύουν τις απόψεις τους για συγκεκριμένα θέματα.
Παρακάτω θα δούμε πώς η αλλαγή προς τις νέες προσεγγίσεις για τη χρήση του δικτύου συνέκλιναν για τη δημιουργία του web όπως το γνωρίζουμε σήμερα.
Χρήση του web ως πλατφόρμα
Οι εφαρμογές λογισμικού δημιουργούνται και χρησιμοποιούνται απευθείας στο web αντί στον επιτραπέζιο υπολογιστή του χρήστη. Αναπαράγουν την εμπειρία χρήστη του λογισμικού επιτραπέζιου υπολογιστή ενώ προσφέρουν χαρακτηριστικά όμοια με ενός υπολογιστή, όμως εκτελούνται μέσω ενός προγράμματος περιήγησης. Αυτό διευκολύνει τους χρήστες να έχουν πρόσβαση στις ίδιες λειτουργίες από διαφορετικές συσκευές.
Το Google είναι ένα παράδειγμα χρήσης του web ως πλατφόρμα. Πρώτον, μπορείτε να αποκτήσετε πρόσβαση στο Google από πολλές συσκευές, είτε χρησιμοποιείτε υπολογιστή είτε μια κινητή συσκευή. Δεύτερον, το Google είναι μια δωρεάν και άμεσα διαθέσιμη υπηρεσία που χρειάζεται μόνο σύνδεση στο διαδίκτυο για να αποκτήσετε πρόσβαση σε αυτήν. Η μηχανή αναζήτησης και η βάση δεδομένων της συνεργάζονται για να προσφέρουν μια απρόσκοπτη υπηρεσία και εμπειρία στον χρήστη.
Χρήση λογισμικού ως υπηρεσία
Το λογισμικό προσφέρεται απευθείας μέσω του web με τους πελάτες να πληρώνουν – άμεσα ή έμμεσα – για τη χρήση της υπηρεσίας. Αυτό προσφέρει μια ποικιλία πλεονεκτημάτων συμπεριλαμβανομένης της προσβασιμότητας, της συμβατότητας, της επιχειρησιακής διαχείρισης και της μείωσης του αρχικού κόστους σε σχέση με την παραδοσιακή λήψη και εγκατάσταση λογισμικού.
Η Salesforce.com είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς παρόχους λογισμικού ως υπηρεσία για εφαρμογές σε επίπεδο επιχείρησης όπως είναι η διαχείριση σχέσεων πελατών (CRM - Customer Relation Management). Το εργαλείο CRM της βασίζεται αποκλειστικά στο cloud και οι επιχειρήσεις μπορούν να το εκτελούν και να το διαχειρίζονται χωρίς εξειδικευμένο τεχνικό IT, παρέχοντάς τους τη δυνατότητα συλλογής, αποθήκευσης, πρόσβασης, παρακολούθησης και ανάλυσης των δεδομένων πελατών από έναν μοναδικό πίνακα εργαλείων.
Πλούσιες εμπειρίες χρήστη
Από την άλλη πλευρά, η χρήση του web ως πλατφόρμα, επιτρέπει τη δημιουργία πλούσιων εμπειριών για τον χρήστη, με τις εφαρμογές να αναπτύσσονται ώστε να κάνουν το σερφάρισμα στο web και την πρόσβαση στο διαδίκτυο μια καλύτερη εμπειρία για τον χρήστη.
Οι Χάρτες Google ενσωματώνουν πολλές λειτουργίες που προσφέρουν μια πλούσια εμπειρία χρήστη. Καταρχάς, διαθέτουν απλό και λειτουργικό περιβάλλον εργασίας χρήστη, επιτρέποντας στους χρήστες να αναγνωρίσουν την τοποθεσία τους και τον περιβάλλοντα χώρο και να μετακινήσουν τον χάρτη ή να τον μεγεθύνουν. Είναι δυνατή η αναζήτηση τοποθεσιών και διαδρομών στον χάρτη, η πρόταση της καλύτερης διαδρομής λαμβάνοντας υπόψη διαφορετικά μέσα μεταφοράς, καθώς επίσης ο υπολογισμός του χρόνου μετάβασης και το κόστος μιας συγκεκριμένης διαδρομής. Οι Χάρτες Google λειτουργούν ως μια μηχανή αναζήτησης βάσει τοποθεσίας, προτείνοντας επιχειρήσεις ή τοποθεσίες ενδιαφέροντος στην περιοχή όπου βρίσκεται ο χρήστης. Η εφαρμογή επιτρέπει επίσης στον χρήστη να κάνει λήψη του χάρτη μιας συγκεκριμένης χώρας ή ενός μέρους για να χρησιμοποιηθεί όταν ο χρήστης δεν έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο.
Διασυνδέσεις προγραμματισμού εφαρμογών ή API
Αυτά είναι ενδιάμεσα προγράμματα που επιτρέπουν στις συσκευές να κάνουν κοινή χρήση σημαντικών δεδομένων και αποκαλύπτουν πρακτικές λειτουργίες μεταξύ συσκευών και εφαρμογών. Τα API παρέχουν έναν ασφαλή και τυποποιημένο τρόπο ώστε οι εφαρμογές να συνεργάζονται και να παρέχουν τις ζητούμενες πληροφορίες ή λειτουργίες χωρίς την παρέμβαση του χρήστη.
Τα API διαδραματίζουν έναν σημαντικό ρόλο στη βελτίωση των υπαρχουσών διαδικτυακών υπηρεσιών και την ανάπτυξη νέων προϊόντων και επιχειρήσεων. Επιτρέποντας στους προγραμματιστές να επαναχρησιμοποιούν μέρη του λογισμικού, τα API τους βοηθούν να αναπτύξουν νέες λύσεις χωρίς να επαναλαμβάνουν τη δουλειά που έχει ήδη γίνει. Αυτό γίνεται εφικτό με την πρόσβαση σε υπηρεσίες και δεδομένα τρίτων ή με τη χρήση API για τη μετατροπή των υπηρεσιών και των δεδομένων μιας επιχείρησης σε μια πλατφόρμα που ενθαρρύνει άλλους να τα αξιοποιήσουν και να τα χρησιμοποιήσουν.
Αν και μπορεί να μην τα έχουμε παρατηρήσει, τα API είναι παντού, κάνοντας τις ζωές μας ευκολότερες από το παρασκήνιο. Από το εισιτήριο της συναυλίας που αγοράσατε ηλεκτρονικά μέχρι την κριτική του blogger που μοιραστήκατε στο Facebook ή την οικονομική πτήση που κλείσατε στο Expedia, όλα αυτά έγιναν εφικτά χάρη στα API.
Ας ανακαλύψουμε πως μεγάλες εταιρείες χρησιμοποίησαν τα API της Uber για να βελτιώσουν την εμπειρία των πελατών τους:
Το TripAdvisor χρησιμοποιεί το API της Uber για να ζητήσει την υπηρεσία κλήσης ταξί. Αυτό προσφέρει μια ολοκληρωμένη ταξιδιωτική εμπειρία εντός μίας εφαρμογής.
Το StubHub, μια υπηρεσία που βοηθάει τους χρήστες να παραμένουν ενημερωμένοι σχετικά με ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις που γίνονται στην πόλη τους, προσφέρει τη δυνατότητα ρύθμισης υπενθύμισης για ταξί στην τοποθεσία της εκδήλωσης όταν ο χρήστης αγοράσει ένα εισιτήριο για μια εκδήλωση.
Η Alexa, ο φωνητικός βοηθός που αναπτύχθηκε από την Amazon, ενσωματώνει το Uber για την υπηρεσία κλήσης ταξί. Ο χρήστης μπορεί να κλείσει ραντεβού για ταξί με τη χρήση μιας απλής φωνητικής εντολής — «Alexa, ζήτα από το Uber να καλέσει ταξί».
Τα ΑPI δημιουργούν ίσους όρους στον κόσμο των εφαρμογών, επιτρέποντας σε όλα τα είδη επιχειρήσεων και ιδιωτών να αναλάβουν ενεργό ρόλο και να συνεργαστούν για να βελτιώσουν τις υπάρχουσες υπηρεσίες ή να δημιουργήσουν καινούριες χρησιμοποιώντας τα ίδια εργαλεία, χωρίς να χρειάζεται να γράψουν κώδικα για το δικό τους λογισμικό.
Συμμετοχική αρχιτεκτονική
Ο σκοπός της δημιουργίας πλούσιων εμπειριών χρήστη περιλαμβάνει επίσης την παροχή σχολίων από τον τελικό χρήστη ώστε να βελτιστοποιηθεί η εμπειρία του πελάτη. Αυτή είναι μια βασική αρχή του Web 2.0: η υπηρεσία γίνεται αυτόματα καλύτερη όσο περισσότεροι τη χρησιμοποιούν και ονομάζεται «συμμετοχική αρχιτεκτονική», όπου μια κοινότητα χρηστών συνεισφέρει στο περιεχόμενο ή στη διαδικασία σχεδιασμού και ανάπτυξης.
Το Flickr είναι μια πλατφόρμα κοινής χρήσης φωτογραφιών κατασκευασμένη για να λειτουργεί ως μια διαδικτυακή κοινότητα. Το Flickr έδωσε τη δυνατότητα στον κόσμο να προσθέτει ετικέτες ή να σχολιάζει τις εικόνες των άλλων και στους προγραμματιστές να ενσωματώνουν το Flickr στις δικές τους εφαρμογές. Προσφέρει διασυνδέσεις προγραμματισμού εφαρμογών (API) για πρόσβαση στο περιεχόμενό του, δίνοντας την δυνατότητα σε τρίτους να παρουσιάζουν εικόνες σε νέα πλαίσια και να έχουν πρόσβαση και να χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες του Flickr από τις δικές τους εφαρμογές. Οι blogger το χρησιμοποιούν συχνά σαν έναν διαδικτυακό αποθηκευτικό χώρο φωτογραφιών που μπορούν να τον συνδέσουν με τις τοποθεσίες τους, όμως τα API προσφέρουν ακόμα περισσότερες δυνατότητες. Οι προγραμματιστές μπορούν να δημιουργήσουν εφαρμογές που μπορούν να εκτελέσουν σχεδόν οποιαδήποτε λειτουργία είναι διαθέσιμη στον δικτυακό τόπο του Flickr. Η αξία του Flickr βρίσκεται στον μεγάλο του κατάλογο φωτογραφιών αλλά και στα μεταδεδομένα που παρέχουν οι χρήστες για να διευκολύνουν την περιήγησή τους σε αυτή την τεράστια συλλογή.
Αξιοποίηση της συλλογικής ευφυίας
Προχωρώντας περισσότερο με τη νοοτροπία της «συμμετοχικής αρχιτεκτονικής», μερικές πλατφόρμες βάζουν τον χρήστη στον πυρήνα της αρχιτεκτονικής τους, επιτρέποντας στους χρήστες να δημιουργούν και να βελτιώνουν συνεχώς την υπηρεσία. Αυτό είναι επίσης γνωστό ως «αξιοποίηση της συλλογικής ευφυίας».
Η Wikipedia είναι ίσως ένα από τα πιο γνωστά παραδείγματα που αξιοποιεί τις αρχές της συνεργασίας, καθώς η υπηρεσία ουσιαστικά γράφεται και επεξεργάζεται από τους χρήστες της. Στη Wikipedia, αντί ένα πρόσωπο να προσδιορίζει κεντρικά όλα τα θέματα και το περιεχόμενο, χρήστες από ολόκληρο τον κόσμο που ενδιαφέρονται για ένα συγκεκριμένο θέμα μπορούν να συνεργαστούν ασύγχρονα για να δημιουργήσουν ένα ζωντανό έργο. Η Wikipedia συνδυάζει τις συλλογικές διαστάσεις των τοποθεσιών wiki (δικτυακοί τόποι που επιτρέπουν στους επισκέπτες να προσθέσουν, να αφαιρέσουν, να επεξεργαστούν και να αλλάξουν περιεχόμενο) με άλλες λειτουργίες όπως η αναζήτηση λέξεων-κλειδιών, οι υπερσύνδεσμοι και η συγγραφή (δηλαδή η δυνατότητα δημιουργίας και ενημέρωσης περιεχομένου) για τη διευκόλυνση δημιουργίας παραπομπών στο περιεχόμενο. Η Wikipedia έχει επιμελητές, όμως όλοι είναι ευπρόσδεκτοι να κάνουν επεξεργασία. Εθελοντές εμφανίζονται κατά διαστήματα και επεξεργάζονται και επανεπεξεργάζονται άρθρα που τους ενδιαφέρουν. Η συνέπεια και η ποιότητα βελτιώνεται καθώς συμμετέχουν περισσότεροι άνθρωποι, αν και το περιεχόμενο δεν είναι πάντα τέλειο όταν δημοσιεύεται για πρώτη φορά.
Διανομή της πληροφορίας μέσω του web
Εκτός από την απλή συνεισφορά στο web, οι χρήστες ξεκίνησαν να αναλαμβάνουν έναν ενεργό ρόλο στη δημιουργία και διανομή πληροφοριών μέσω του web. Ένας καλός τρόπος για να διαδοθούν γρήγορα οι πληροφορίες είναι μέσω των blog. Το blog είναι ένας δικτυακός τόπος με συχνή ενημέρωση που συλλέγει κείμενα και άρθρα σε χρονολογική σειρά από έναν ή περισσότερους συντάκτες, με το πιο πρόσφατο να εμφανίζεται πρώτο, για ένα συγκεκριμένο θέμα όπου ο συντάκτης είναι ελεύθερος να δημοσιεύσει θέματα προσωπικού ή γενικού ενδιαφέροντος. Ο κόσμος διαβάζει τα blog, βλέπει θέματα που τον ενδιαφέρουν και γράφει για αυτά στα δικά του blog, διευκολύνοντας τη διάδοση των πληροφοριών στο web. Έτσι μετατρέπεται σε ακόμα μια ευρεία πηγή πληροφοριών παράλληλα με τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης.
Πέρα από το δίκτυο, αυτό που τροφοδοτεί τη λειτουργία του Web 2.0 είναι η υποδομή και οι υπολογιστικές δυνατότητες που διαχειρίζονται την τεράστια ποσότητα δεδομένων που δημιουργεί το Web 2.0, δηλαδή το cloud computing και οι τεχνολογίες μεγάλων δεδομένων. Στα επόμενα δύο κεφάλαια θα δούμε από κοντά τον τρόπο με τον οποίο το σημείο τομής αυτών των τεχνολογιών σηματοδοτεί ένα νέο στάδιο στην επανάσταση του web και θέτει τις βάσεις για την ανάπτυξη των αναδυόμενων τεχνολογιών, σε αυτό που ονομάζεται Web 3.0.
Sign up to solve exercises
Αφού ολοκληρώσετε το κεφάλαιο 4, πρέπει να μπορείτε:
Να εξηγήσετε ποια είναι τα κύρια είδη δικτύων και ποια είναι τα κύρια στοιχεία που αποτελούν ένα δίκτυο.
Να κατανοείτε τη διαφορά μεταξύ του διαδικτύου και του Παγκόσμιου ιστού.
Να εκφράσετε τους παράγοντες που συνείσφεραν στη μετάβαση προς μια δεύτερη γενιά υπηρεσιών που βασίζονται στο web.
