Ζούμε σε έναν συνδεδεμένο κόσμο – σχεδόν όλες οι ψηφιακές συσκευές ανήκουν σε ένα δίκτυο. Αυτή η συγκεκριμένη λειτουργία των συσκευών, να είναι συνδεδεμένες μεταξύ τους, επέτρεψε στην ψηφιακή επανάσταση να μεταμορφώσει τις κοινωνίες μας.
Γιατί συνέβη αυτό; Γιατί είναι πραγματικά πολύ βολικό ο υπολογιστής σας να μπορεί να επικοινωνεί με τους υπολογιστές των συναδέλφων σας. Αν ο υπολογιστής σας είναι συνδεδεμένος με τους υπολογιστές όλων των συναδέλφων σας, μπορείτε να μοιράζεστε όλα τα αρχεία σας. Αυτό εξοικονομεί πολύ χρόνο σε σχέση με την αποστολή e-mail. Επίσης, όταν οι υπολογιστές είναι σε δίκτυο, ένα ολόκληρο γραφείο μπορεί να χρησιμοποιεί μία μοναδική συσκευή, όπως έναν εκτυπωτή. Αυτό μειώνει τα κόστη και κάνει τις διάφορες εργασίες πολύ εύκολες για όλους. Η δικτύωση των υπολογιστών αυξάνει την παραγωγικότητα και βελτιώνει τις προοπτικές και τις δυνατότητες του κάθε υπολογιστή. Απλώς αναλογιστείτε όλα τα δεδομένα και τις πληροφορίες στις οποίες έχετε πρόσβαση στο διαδίκτυο επειδή μπορείτε να δικτυωθείτε με όλους αυτούς τους άλλους υπολογιστές. Θα μπορούσε ο υπολογιστής σας να αποθηκεύσει τόσες πολλές πληροφορίες; Αποκλείεται.
Θα εστιάσουμε τώρα στα δίκτυα υπολογιστών, καθώς αποτελούν την υποδομή των συνδεδεμένων κοινωνιών μας και θα κοιτάξουμε πιο προσεκτικά τι πραγματικά είναι και πώς διατηρούν τα πάντα συνδεδεμένα.
Με απλά λόγια, ένα δίκτυο υπολογιστών είναι μια εγκατάσταση που συνδέει δύο ή περισσότερους υπολογιστές ώστε να μοιράζονται μια σειρά υπηρεσιών και πληροφοριών με τη μορφή ψηφιακού βίντεο, ψηφιακού ήχου, να κάνουν κοινή χρήση διακομιστών εφαρμογών και αποθήκευσης, εκτυπωτών, e-mail και εφαρμογών ανταλλαγής άμεσων μηνυμάτων, να έχουν από κοινού πρόσβαση στο διαδίκτυο κ.ο.κ.
Απαιτούνται τρία στοιχεία ώστε δύο υπολογιστές να μπορούν να επικοινωνούν μεταξύ τους και να δημιουργήσουν ένα δίκτυο:
1) Μια σύνδεση μέσω ενός μέσου σύνδεσης
Το μέσο σύνδεσης είναι ο φορέας που χρησιμοποιείται για τη διασύνδεση υπολογιστών σε ένα δίκτυο, όπως ένα ομοαξονικό καλώδιο, καλώδιο συνεστραμμένου ζεύγους ή καλώδιο οπτικής ίνας. Η σύνδεση μπορεί να γίνει επίσης ασύρματα χρησιμοποιώντας ραδιοσήματα, τεχνολογία λέιζερ ή υπερύθρων ακτίνων ή δορυφορική μετάδοση.
2) Μια κοινή γλώσσα, η οποία στη δικτύωση είναι γνωστή ως πρωτόκολλο
Το πρωτόκολλο είναι μια σειρά καθορισμένων κανόνων που επιτρέπει σε δύο οντότητες να επικοινωνούν μέσω ενός δικτύου. Χωρίς τα πρωτόκολλα δεν θα ήταν δυνατό οι υπολογιστές να ανταλλάσσουν και να χρησιμοποιούν πληροφορίες. Αυτό ονομάζεται διαλειτουργικότητα. Υπάρχουν διαφορετικά πρωτόκολλα για διαφορετικές εφαρμογές, όπως: ενσύρματη δικτύωση (Ethernet), ασύρματη δικτύωση (π.χ. 802.11ac) και επικοινωνία διαδικτύου (π.χ. IP).
3) Μία μοναδική διεύθυνση
Μια σημαντική σχέση όταν μιλάμε για δίκτυα είναι αυτή του διακομιστή και του υπολογιστή-πελάτη.
Ο διακομιστής είναι ένας υπολογιστής στον οποίο είναι αποθηκευμένο περιεχόμενο και υπηρεσίες όπως ένας δικτυακός τόπος, ένα αρχείο πολυμέσων ή μια εφαρμογή συνομιλίας. Ένα καλό παράδειγμα διακομιστή είναι ο υπολογιστής όπου είναι αποθηκευμένος ο δικτυακός τόπος μιας SME (small to medium enterprise) - «μικρομεσαία επιχείρηση», τον οποίο μπορείτε να επισκεφτείτε χρησιμοποιώντας το πρόγραμμα περιήγησης web σας και πληκτρολογώντας το όνομα του δικτυακού τόπου. Αυτή η σελίδα είναι αποθηκευμένη στον διακομιστή και την αποστέλλει όταν του ζητηθεί.
Ο υπολογιστής-πελάτης είναι ένας διαφορετικός υπολογιστής, όπως ο φορητός σας υπολογιστής ή το κινητό σας τηλέφωνο, που ζητά να δει, να κάνει λήψη ή να χρησιμοποιήσει το περιεχόμενο. Ο υπολογιστής-πελάτης μπορεί να συνδεθεί μέσω ενός δικτύου για να ανταλλάξει πληροφορίες. Για παράδειγμα, όταν θέλετε να αποκτήσετε πρόσβαση στη σελίδα αναζήτησης της Google με το πρόγραμμα περιήγησης web, ο υπολογιστής σας είναι ο υπολογιστής-πελάτης. Αυτό είναι το μοντέλο δικτύωσης που χρησιμοποιείται στον ιστό και το διαδίκτυο.
Η ανταλλαγή μηνυμάτων μεταξύ των δύο είναι γνωστή ως μοτίβο μηνυμάτων αίτησης-απάντησης. Χρησιμοποιώντας ένα συγκεκριμένο πρωτόκολλο, ο υπολογιστής-πελάτης θα στείλει μια αίτηση και ο διακομιστής πρέπει να επιστρέψει μια απάντηση.
Αυτή η σχέση είναι σημαντική για πολλούς λόγους. Πρώτα, όλα τα δεδομένα που απαιτούνται μπορούν να βρίσκονται συγκεντρωμένα σε ένα μέρος στον διακομιστή, κάνοντας ευκολότερη την προστασία τους και την παροχή έγκρισης. Επίσης, ο διακομιστής δεν χρειάζεται να βρίσκεται κοντά στον υπολογιστή-πελάτη ώστε να γίνει πρόσβαση στα δεδομένα. Και τέλος, είναι εύκολη η αναβάθμιση των λειτουργιών στο μοντέλο υπολογιστή-πελάτη/διακομιστή επειδή τα πάντα είναι ανεξάρτητα.
Τύποι δικτύων
Καθώς οι τεχνολογίες έχουν βελτιωθεί, διάφορες εκδόσεις αυτών των τριών στοιχείων έχουν εξελιχθεί ώστε να υποστηρίζουν καλύτερα τις ποικίλες ανάγκες συνδεσιμότητας, με πολύ ακριβείς λειτουργίες που μπορούν να συνδυαστούν για να προσδιορίσουν διαφορετικούς τύπους δικτύων.
Δεν είναι ίδια όλα τα δίκτυα υπολογιστών. Το δίκτυο που χρησιμοποιούμε για να συνδέσουμε έναν υπολογιστή σε ένα τηλέφωνο μέσω Bluetooth είναι το μικρότερο από όλα. Αυτό μερικές φορές αποκαλείται PAN (Personal Area Network - προσωπικό δίκτυο) και όπως προκύπτει από την ονομασία, είναι ένα δίκτυο ενός ατόμου.
Αν εργάζεστε σε ένα γραφείο, πιθανόν να χρησιμοποιείτε ένα LAN (τοπικό δίκτυο), το οποίο συνήθως αποτελείται από μερικούς διαφορετικούς υπολογιστές που είναι συνδεδεμένοι σε έναν ή δύο εκτυπωτές, έναν σαρωτή και μια τοπική συσκευή αποθήκευσης κοινής χρήσης. Τα δίκτυα μπορούν να είναι πολύ μεγαλύτερα από αυτό.
Στην απέναντι πλευρά, μιλάμε για MAN (Metropolitan Area Network - δίκτυα μητροπολιτικής περιοχής), τα οποία καλύπτουν μια ολόκληρη πόλη και WAN (Wide Area Network - δίκτυα ευρείας περιοχής), τα οποία μπορούν να καλύψουν οποιαδήποτε γεωγραφική περιοχή. Το διαδίκτυο είναι ένα WAN που καλύπτει ολόκληρο τον κόσμο, όμως, στην πραγματικότητα είναι ένα δίκτυο δικτύων καθώς και ξεχωριστοί υπολογιστές.
Ένας άλλος τρόπος για τη διαφοροποίηση των τύπων δικτύων είναι ο δημόσιος ή ιδιωτικός τους χαρακτήρας.
Ένα δημόσιο δίκτυο είναι ένα δίκτυο στο οποίο μπορεί να συνδεθεί ο καθένας. Το καλύτερο παράδειγμα ενός τέτοιου δικτύου είναι το διαδίκτυο, όπου όλοι μπορούν να επισκεφτούν δημόσιους διακομιστές μέσω των δημόσιων διευθύνσεών τους IP ή μέσω του αντιστοιχισμένου τους ονόματος τομέα.
Ένα ιδιωτικό δίκτυο είναι οποιοδήποτε δίκτυο στο οποίο η πρόσβαση είναι περιορισμένη και οι διακομιστές έχουν μόνο ιδιωτικές διευθύνσεις IP. Ένα εταιρικό δίκτυο ή ένα δίκτυο σε ένα σχολείο είναι παραδείγματα ιδιωτικών δικτύων. Μερικές φορές, η διαφορά μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών δικτύων είναι λίγο δυσδιάκριτη. Για παράδειγμα, όταν χρησιμοποιείτε τον Παγκόσμιο ιστό, μπορεί να συναντήσετε αρχεία που προστατεύονται από κωδικό πρόσβασης ή δικτυακούς τόπους που απαιτούν συνδρομή. Συνεπώς, ακόμα και σε ένα εντελώς δημόσιο δίκτυο, είναι δυνατόν να δημιουργηθεί ένας βαθμός επιλεκτικής, ιδιωτικής πρόσβασης.
Αν εργάζεστε για μια μεγάλη εταιρεία, ενδέχεται να έχετε συνηθίσει στην ιδέα ότι οι πληροφορίες που μοιράζεστε με τους συναδέλφους σας είναι προσβάσιμες μόνο μέσω των εσωτερικών μηχανημάτων. Αν η πρόσβαση γίνεται με τρόπο όμοιο με το web, αυτό που χρησιμοποιείτε αποκαλείται intranet (ένα είδος ιδιωτικού, εσωτερικού διαδικτύου/web που δεν είναι προσβάσιμο από το δημόσιο διαδίκτυο). Τι συμβαίνει όμως αν εργάζεστε από το σπίτι και πρέπει να έχετε πρόσβαση στα ιδιωτικά στοιχεία του εταιρικού σας δικτύου μέσω του δημόσιου διαδικτύου; Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε κάτι που ονομάζεται VPN (Virtual Private Network - εικονικό ιδιωτικό δίκτυο), το οποίο είναι ένα ασφαλές τούνελ που σας προσφέρει πρόσβαση στο ιδιωτικό δίκτυο στην εργασία σας μέσω ενός δημοσίου δικτύου (αυτό θα το αναλύσουμε περαιτέρω αργότερα).
Στη συνέχεια, θα εξηγήσουμε τον τρόπο λειτουργίας ενός δικτύου κοιτάζοντας έναν τύπο δικτύου το οποίο είναι αρκετά οικείο σε εμάς, το οικιακό δίκτυο.
Οικιακά δίκτυα
Μπορούμε να δημιουργήσουμε δύο είδη οικιακού δικτύου. Ένα με πρόσβαση στο διαδίκτυο ή ένα χωρίς πρόσβαση στο διαδίκτυο. Και στις δύο περιπτώσεις, ένα οικιακό δίκτυο μας επιτρέπει να συνδέουμε μεταξύ τους όλες μας τις συσκευές που διαθέτουν λειτουργία συνδεσιμότητας προκειμένου να επικοινωνούν μεταξύ τους, καθώς επίσης και με άλλες συσκευές μέσω του διαδικτύου ή μέσω άλλων δικτύων. Παρακάτω μπορείτε να δείτε ένα οικιακό δίκτυο που διαθέτει πρόσβαση στο διαδίκτυο, καθώς έχει ένα καλωδιακό μόντεμ που συνδέεται στον πάροχο υπηρεσιών διαδικτύου (ISP) ο οποίος παρέχει αυτή την υπηρεσία. Αν αυτό το διάγραμμα δεν είχε το καλωδιακό μόντεμ, το οικιακό δίκτυο θα εξακολουθούσε να λειτουργεί αλλά δεν θα είχε πρόσβαση στο διαδίκτυο. Θα ήταν ένα αποκλειστικά οικιακό δίκτυο με ιδιωτική συνδεσιμότητα.
Α. Πάροχος υπηρεσιών διαδικτύου Β. Κινητό τηλέφωνο Γ. Μόντεμ Wi-Fi Δ. Smart TV Ε. Φορητός υπολογιστής
Καθώς για τους περισσότερους από εμάς η πρόσβαση στο διαδίκτυο από το σπίτι είναι σημαντική, θα εξηγήσουμε τις συσκευές που χρειάζονται για να έχετε ένα τέτοιο δίκτυο στο σπίτι. Είναι σημαντικό να γνωρίζετε ακριβώς το είδος του εξοπλισμού που χρειάζεστε για να έχετε ένα οικιακό δίκτυο. Ας ξεκινήσουμε.
Απαραίτητες συσκευές οικιακού δικτύου
Η απαραίτητη συσκευή που θα σας παρέχει σύνδεση στο διαδίκτυο ονομάζεται μόντεμ.
Σε ένα μικρό σπίτι ή ένα διαμέρισμα, το ελάχιστο που χρειάζεστε είναι ένα μόντεμ του ISP και καλώδια Ethernet για να δημιουργήσετε ένα απλό και μικρό δίκτυο. Ανάλογα με τον αριθμό των θυρών που διαθέτει το μόντεμ του ISP, μπορείτε να συνδέσετε αντίστοιχο αριθμό ενσύρματων συσκευών μέσω καλωδίων Ethernet. Αν στο μόντεμ είναι συνδεδεμένος ένας δρομολογητής Wi-Fi, ο δρομολογητής Wi-Fi παρέχει συνδεσιμότητα σε περισσότερες συσκευές μέσω ενσύρματης και ασύρματης σύνδεσης.
Υπάρχουν μόντεμ από ISP που διαθέτουν ενσωματωμένο δρομολογητή Wi-Fi και ονομάζονται μόντεμ Wi-Fi.
Μπορείτε να δημιουργήσετε ένα οικιακό δίκτυο με συνδεσιμότητα στο διαδίκτυο που να είναι πλήρως ασύρματο και να χρησιμοποιεί μόνο μία συσκευή δικτύου, το μόντεμ Wi-Fi του ISP. Όταν αγοράσετε μια τέτοια συσκευή, βεβαιωθείτε ότι η εμβέλεια είναι επαρκής για να καλύψει το σπίτι σας και ότι το σήμα είναι αρκετά ισχυρό ώστε να διαπερνάει τοίχους. Αν αυτό δεν είναι εφικτό, θα χρειαστείτε περισσότερους δρομολογητές Wi-Fi ώστε να επεκτείνετε την ασύρματη εμπειρία σας στο σπίτι. Κάποιοι πάροχοι υπηρεσιών διαδικτύου μπορούν να σας προσφέρουν ένα μόντεμ Wi-Fi μέσω υπηρεσίας ενοικίασης.
Τι είναι τα σημεία πρόσβασης (hotspot);
Ο όρος σημείο πρόσβασης χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει μια περιοχή όπου είναι διαθέσιμη η πρόσβαση Wi-Fi στο διαδίκτυο. Μπορεί να είναι μέσω ενός κλειστού ασύρματου δικτύου στο σπίτι ή σε δημόσιους χώρους όπως είναι τα εστιατόρια ή τα αεροδρόμια. Για να έχετε πρόσβαση στα σημεία πρόσβασης, η συσκευή σας πρέπει να διαθέτει ασύρματο προσαρμογέα. Αν δεν διαθέτει, μπορείτε να αγοράσετε έναν ασύρματο προσαρμογέα που συνδέεται στην υποδοχή PCI ή στη θύρα USB. Αφού εγκατασταθεί, το σύστημά σας θα πρέπει να ανιχνεύει αυτόματα τα σημεία πρόσβασης Wi-Fi και να ζητεί σύνδεση.
Μια άλλη επιλογή για τη σύνδεση των συσκευών μας είναι η ασύρματη τεχνολογία Bluetooth. Αν έχετε ένα smartphone, έναν φορητό υπολογιστή, ένα tablet ή μια παρόμοια συσκευή, πιθανότατα διαθέτει ασύρματες δυνατότητες Bluetooth και Wi-Fi. Το Bluetooth προσφέρει μεταφορά δεδομένων μικρής εμβέλειας μεταξύ συσκευών. Για παράδειγμα, χρησιμοποιείται εκτενώς σε ακουστικά για κινητά τηλέφωνα, προσφέροντας χρήση hands-free του τηλεφώνου. Το Wi-Fi, από την άλλη μεριά, επιτρέπει στις συσκευές να συνδέονται στο διαδίκτυο. Το Bluetooth περιορίζει τον αριθμό συσκευών που μπορούν να συνδεθούν ταυτόχρονα, ενώ το Wi-Fi είναι ανοικτό σε περισσότερες συσκευές και σε περισσότερους χρήστες. Επιπλέον, το Bluetooth τείνει να είναι ευκολότερο στη χρήση και απαιτεί λιγότερη ενέργεια από το Wi-Fi. Όμως, αυτό επιτυγχάνεται εις βάρος της εμβέλειας και της ταχύτητας μεταφοράς δεδομένων και για αυτό τον λόγο το Wi-Fi συνήθως υπερβαίνει τις δυνατότητες του Bluetooth.
Από τη στιγμή που θα συνδεθούν οι συσκευές σας, είναι έτοιμες να επικοινωνήσουν μεταξύ τους και με άλλες συσκευές μέσω άλλων δικτύων. Για αυτό θα χρειαστούν μια διεύθυνση IP και μια διεύθυνση MAC. Όταν συνδέεστε στο διαδίκτυο, η συσκευή σας θα χρησιμοποιεί μια εξωτερική διεύθυνση IP. Αυτή η διεύθυνση είναι η διεύθυνση IP του δρομολογητή.
Τι γίνεται με την ασφάλεια του δικτύου;
Με τον ίδιο τρόπο που προστατεύουμε τα φυσικά αγαθά μας από κλέφτες, θα πρέπει να προστατεύουμε και τα εικονικά μας αγαθά – αυτά είναι οι πληροφορίες που αποθηκεύουμε ή μεταφέρουμε μέσω των δικτύων υπολογιστών. Καθώς χρησιμοποιούμε όλο και περισσότερο τους υπολογιστές μας για την αποθήκευση προσωπικών πληροφοριών σε ψηφιακές μορφές ή για την πρόσβαση σημαντικών υπηρεσιών όπως είναι οι τραπεζικοί μας λογαριασμοί μέσω του διαδικτύου, η ασφάλεια του δικτύου υπολογιστών είναι μείζονος σημασίας.
Υπάρχουν πολλά σημεία εισόδου σε ένα δίκτυο. Αυτά τα σημεία εισόδου περιλαμβάνουν το υλικό (hardware) και το λογισμικό που συνθέτουν το ίδιο το δίκτυο, καθώς και τις συσκευές που χρησιμοποιούνται για την πρόσβαση στο δίκτυο, όπως οι υπολογιστές, τα smartphone και τα tablet. Λόγω αυτών των σημείων εισόδου, η ασφάλεια του δικτύου απαιτεί τη χρήση πολλών μεθόδων άμυνας.
Μια άλλη απειλή προέρχεται από τα δημόσια δίκτυα. Δωρεάν δημόσιο Wi-Fi είναι διαθέσιμο σε πολλά μέρη — αεροδρόμια, εστιατόρια, καφέ, βιβλιοθήκες, δημόσιες συγκοινωνίες, ξενοδοχεία, κ.λπ. Αν και η σύνδεση σε αυτά τα δίκτυα μερικές φορές αποδεικνύεται πολύ βολική για την πρόσβαση σε ηλεκτρονικούς λογαριασμούς ή για την εργασία σας, να προσέχετε τους κινδύνους ασφαλείας και ιδιωτικού απορρήτου που εγκυμονούν. Τα ίδια χαρακτηριστικά που κάνουν τα σημεία πρόσβασης Wi-Fi δημοφιλή για τους καταναλωτές, τα κάνουν δημοφιλή και για τους χάκερ, πιο συγκεκριμένα, επειδή δεν απαιτείται επαλήθευση ταυτότητας για την πραγματοποίηση σύνδεσης στο δίκτυο. Αυτό δημιουργεί μια ευκαιρία για τον χάκερ να αποκτήσει πρόσβαση σε μη ασφαλείς συσκευές στο ίδιο δίκτυο.
Τι είναι το VPN και γιατί να το χρησιμοποιήσετε;
Το VPN (Virtual Private Network) ή εικονικό ιδιωτικό δίκτυο, προσφέρει μια εύκολη στη χρήση λύση για να διασφαλιστεί το ιδιωτικό μας απόρρητο, η ασφάλειά μας ή η πρόσβαση σε περιεχόμενο. Το VPN μεταφέρει τα δεδομένα σας μέσω μιας κρυπτογραφημένης σύνδεσης – σκεφτείτε το ως ένα ασφαλές τούνελ μεταξύ εσάς και του διαδικτύου. Μερικά πράγματα που πρέπει να γνωρίζετε σχετικά με τα VPN είναι τα εξής:
Το VPN είναι μια υπηρεσία στην οποία κάνετε ηλεκτρονική εγγραφή σε έναν πάροχο VPN, επομένως δεν χρειάζεστε οποιονδήποτε άλλο εξοπλισμό.
Αφού αποκτήσετε λογαριασμό, η υπηρεσία σας VPN θα πρέπει να είναι ενεργή όταν βρίσκεστε συνδεδεμένοι στο διαδίκτυο.
Το VPN παίρνει τη σύνδεσή σας στο διαδίκτυο και την κάνει πιο ασφαλή δίνοντάς σας μια προσωρινή διεύθυνση IP, κρύβοντας την πραγματική σας από οποιονδήποτε δικτυακό τόπο με τον οποίο συνδέεστε, κρυπτογραφώντας την διαδικτυακή σας δραστηριότητα.
Οι δικτυακές απειλές εξελίσσονται συνεχώς, πράγμα που κάνει την ασφάλεια δικτύου μια συνεχή διαδικασία την οποία θα πρέπει να γνωρίζουμε. Μπορείτε να μάθετε περισσότερα σχετικά με αυτό το θέμα στο μάθημα μας για την Κυβερνοασφάλεια.